BÁO CÁO Tình hình xây dựng và duy trì chuyên mục trên trang thông tin điện tử của Nhóm quan hệ đối tác pháp luật Quý III/2020

I. Tình hình thực hiện các hoạt động đối ngoại của Nhóm quan hệ đối tác pháp luật Quý III/2020
1. Những kết quả đạt được
Thực hiện Kế hoạch hoạt động Quý III/2020 của Nhóm quan hệ đối tác pháp luật, Nhóm quan hệ đối tác pháp luật đã thực hiện một số các nhiệm vụ sau đây:
1.1. Tổ chức Diễn đàn thảo luận về hoàn thiện và thực thi pháp luật với chủ đề “Nâng cao hiệu quả hoạt động hòa giải tại Việt Nam”
Thực hiện Kế hoạch hoạt động năm 2020 của Dự án “Tăng cường pháp luật và tư pháp tại Việt Nam” (Dự án EU JULE) do Liên minh Châu Âu tài trợ, Bộ Tư pháp phối hợp với Phái đoàn liên minh Châu Âu tại Việt Nam và Cơ quan phát triển của Liên hợp quốc (UNDP) tổ chức Diễn đàn thảo luận về hoàn thiện và thực thi pháp luật với chủ đề “Nâng cao hiệu quả hoạt động hòa giải tại Việt Nam”.
Diễn đàn do Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh chủ trì với sự tham gia của khoảng hơn 170 đại biểu là đại diện của Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, một số Bộ, ngành (Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Lao động, thương binh và xã hội, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, Bộ Nội vụ…), một số đơn vị thuộc Bộ Tư pháp, Hội Luật gia Việt Nam, Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Viện nghiên cứu, cơ sở đào tạo luật; Sở Tư pháp, Sở Lao động - thương binh - xã hội, Văn phòng UBND tỉnh, Hội Luật gia, Hội liên hiệp phụ nữ; và đại diện một số Cơ quan đại diện ngoại giao của một số nước, các tổ chức quốc tế, các nhà tài trợ trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp.
Trong phiên khai mạc, đại diện của Bộ Tư pháp, Liên minh châu Âu và Liên hiệp quốc đều đánh giá cao những nỗ lực của các bên trong việc triển khai thực hiện Dự án EU JULE cũng như tổ chức Diễn đàn với chủ để “Nâng cao hoạt động hoà giải tại cơ sở ở Việt Nam” – chủ đề đang nhận được sự quan tâm của Chính phủ, người dân và cộng đồng quốc tế trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước.
Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh khẳng định với nỗ lực của các cơ quan Việt Nam và sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, diễn đàn pháp luật đã được tổ chức từ năm 2004 nhằm cung cấp thông tin về chính sách pháp luật của Việt Nam đến các bạn bè quốc tế. Ở Việt Nam công tác hoà giải, trong đó có hoà giải tại cơ sở dựa trên tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái, đạo lý tốt đẹp trong gia đình và dân cư. Đây là công tác đặc thù, giúp các bên tự nguyện đưa ra phương thức giải quyết mâu thuẫn, giảm bớt việc đưa ra toà án giúp giảm bớt thời gian và chi phí, mang lại nhiều kết quả, hiệu quả. Xuất phát từ vị trí vai trò của công tác hoà giải tại cơ sở, pháp luật quy định về hoà giải tại cơ sở từng bước được hoàn thiện, trong đó năm 2013, Quốc hội đã ban hành Luật Hoà giải tại cơ sở thay thế cho Pháp lệnh tổ chức và hoạt động hòa giải ở cơ sở năm 1998, tạo khuôn khổ pháp lý cho công tác hoà giải tại cơ sở tiếp tục được triển khai hiệu quả trên phạm vi toàn quốc. Minh chứng là gần 100.000 tổ hoà giải đã được thành lập tại hầu hết các đơn vị cơ sở trên toàn quốc với hơn 600.000 hoà giải viên, là những người có uy tín và hiểu biết về pháp luật. Đến nay, đã có hơn 800.000 vụ việc được hoà giải và tỷ lệ hoà giải thành là trên 80%.
Đại diện EU và Liên hợp quốc đều bày tỏ sự quan tâm của các tổ chức này đối với công tác hoà giải tại cơ sở ở Việt Nam. Ông Giorgio Alberti, Trưởng Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam phát biểu nêu rõ mối quan hệ đối tác chiến lược giữa EU và Việt Nam đã có lịch sử từ năm 1996 và gần đây là Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU được ký kết vào cuối tháng 6 năm 2020. EU và Việt Nam đã và đang hợp tác mật thiết trong nhiều lĩnh vực, trong đó có hợp tác nhằm tăng cường quyền cho người lao động, hợp tác an ninh quốc phòng và hợp tác trong lĩnh vực pháp luật. Diễn đàn đối tác pháp luật và các Diễn đàn cũng được tổ chức nhằm tham khảo, trao đổi ý kiến giữa các bên liên quan từ Dự án EU JULE, Liên minh châu Âu mong muốn trợ giúp Việt Nam thông qua việc hỗ trợ kỹ thuật đối với việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật của Việt Nam. Đối với lĩnh vực hoà giải tại cơ sở, EU nhận thấy hoà giải là phương thức giải quyết tranh chấp phổ biến trên toàn thế giới. Do đây là phương thức giải quyết tranh chấp ít tốn kém nên cần được tăng cường thực hiện hơn nữa và nhận diện được khó khăn, thách thức của công tác này. Về cơ bản, 3 nguyên tắc của hoà giải là trung lập, minh bạch và nhạy cảm về giới. Tuy nhiên, qua khảo sát cho thấy số lượng hoà giải viên đáp ứng các tiêu chuẩn về hoà giải còn chưa cao. Đồng thời, các vụ việc bạo lực gia đình thông qua hoà giải làm giảm bớt hình phạt mà đáng lẽ người thực hiện hành vi bạo lực cần chịu theo đúng quy định của pháp luật. Do đó, EU sẽ chung tay với Việt Nam, trao đổi những kinh nghiệm quốc tế mà EU đang thực hiện để cùng với các cơ quan Nhà nước Việt Nam hoàn thiện và tổ chức thi hành pháp luật trong lĩnh vực này, nhất là trong việc xây dựng hướng dẫn cụ thể đối với công tác hoà giải tại cơ sở của các vụ việc bạo lực gia đình. Trong khi đó, Ông Kamal Malhotra, Điều phối viên thường trú của Liên hợp quốc tại Việt Nam cho rằng pháp quyền là yếu tố cơ bản đảm bảo cho việc phát triển kinh tế xã hội. Hoà giải tại cơ sở là một trong những công tác của hệ thống tư pháp hướng tới việc thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững số 16. Trong bối cảnh hiện tại của dịch Covid-19, cần tăng cường đào tạo hoà giải viên thông qua hình thức đào tạo trực tuyến và xây dựng hướng dẫn cụ thể để thực hiện công tác hoà giải tại cơ sở một cách bao trùm hơn đến tất cả người dân. Các tổ chức của Liên hợp quốc sẽ cùng đồng hành với Chính phủ Việt Nam để không ai bị bỏ lại phía sau và hướng tới việc thực hiện có hiệu quả các mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc.
Phát biểu kết thúc Diễn đàn, đồng chí Nguyễn Thanh Tịnh và các đồng chủ trì nhận định bày tỏ sự nhất trí cao đối với các ý kiến, tham luận của các đại diện đến từ các cơ quan, tổ chức, Hội trong nước có liên quan, cũng như các cơ quan, tổ chức quốc tế. Việt Nam sẽ ghi nhận những kiến nghị để hoàn thiện khoảng trống trong chính sách pháp luật cũng như thực thi pháp luật về hòa giải tại cơ sở. Nhiều chuyên gia quốc tế và trong nước đã đưa ra những góp ý chuyên môn gợi mở cho Bộ Tư pháp nói riêng và các cơ quan tư pháp của Việt Nam nói chung tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật Việt Nam về hòa giải tại cơ sở, góp phần thực hiện tốt hơn quyền tiếp cận pháp luật hiến định của người dân. Việt Nam trân trọng được nhận sự hỗ trợ nhiều hơn nữa từ cộng đồng quốc tế để tiếp nhận những kinh nghiệm và bài học thành công trong lĩnh vực này để tiếp tục hoàn thiện thể chế về hòa giải tại cơ sở, nhân rộng các điển hình thông qua thí điểm và tập huấn quy trình,  nghiệp vụ chuyên sâu cho các hòa giải viên phục vụ cho công cuộc phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
1.2. Tiếp tục điều phối nhu cầu hợp tác quốc tế về pháp luật và chia sẻ thông tin, kết quả về hợp tác quốc tế về pháp luật
- Trên cơ sở kết quả tổng hợp thông tin về các đề xuất, nhu cầu hợp tác quốc tế về pháp luật của các đơn vị thuộc Bộ, các cơ quan Bộ, ngành, Nhóm Quan hệ đối tác pháp luật tiếp tục tổng hợp, lựa chọn thông tin, chia sẻ nhu cầu hợp tác pháp luật phục vụ cho việc thực hiện nhiệm vụ cải cách pháp luật, cải cách tư pháp của Việt Nam đến các đối tác quốc tế có quan tâm và là cơ sở cho việc xây dựng chủ đề, nội dung của các Diễn đàn pháp luật.
- Phối hợp với Ban Quản lý Dự án chuyên trách và Phòng quản lý hợp tác quốc tế về pháp luật thực hiện nhiệm vụ tổng hợp thông tin, lựa chọn một số kết quả nổi bật của các hoạt động hợp tác quốc tế để chia sẻ với các cơ quan, tổ chức của Việt Nam và cung cấp thông tin cho các đối tác quốc tế. Trên cơ sở triển khai các hoạt động hợp tác với sự hỗ trợ của các Dự án, nhà tài trợ, Nhóm Quan hệ đối tác pháp luật đã phối hợp với Ban quản lý dự án chuyên trách và các đơn vị xây dựng và chia sẻ các thông tin, kết quả nghiên cứu và tiếp thu kinh nghiệm nước ngoài để cập nhật, giới thiệu trên trang thông tin điện tử về hợp tác quốc tế và pháp luật.
- Xây dựng các báo cáo về tình hình thực hiện hoạt động đối ngoại và hợp tác quốc tế hàng quý, các báo cáo/bản tin về các sự kiện hoạt động của Nhóm quan hệ đối tác pháp luật chia sẻ giữa các thành viên trong Nhóm.
1.3. Duy trì chuyên mục Nhóm quan hệ đối tác pháp luật trên Trang thông tin hợp tác quốc tế về pháp luật của Bộ Tư pháp
Duy trì, cập nhật các thông tin trong chuyên mục Nhóm quan hệ đối tác pháp luật trên Trang thông tin hợp tác quốc tế về pháp luật của Bộ Tư pháp thông qua việc đăng tải thông tin, sự kiện về hoạt động của Nhóm, các kết quả nổi bật trong công tác hợp tác quốc tế hàng tháng/quý; các sản phẩm, kết quả hoạt động hợp tác quốc tế phù hợp với mục tiêu hoạt động của Nhóm; bản tin hoạt động của Nhóm quan hệ đối tác…
Một số thông tin đã đăng tải trên chuyên mục Nhóm Quan hệ đối tác pháp luật trên Trang thông tin hợp tác quốc tế về pháp luật của Bộ Tư pháp như sau:
- Khẳng định thành tựu, tầm quan trọng và cùng xây dựng định hướng hợp tác pháp luật và tư pháp giữa Việt Nam và Nhật Bản trong giai đoạn mới;
- Phối hợp với Bộ Tư pháp và bảo vệ người tiêu dùng Liên bang CHLB Đức, Quỹ Hợp tác quốc tế Liên bang Đức về pháp luật tại Berlin tổ chức Hội thảo trực tuyến “Kinh nghiệm của CHLB Đức về thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng - bài học cho Việt Nam”;
- Nghiên cứu các quy định của Luật mẫu UNCITRAL liên quan đến công nhận và cho thi hành phán quyết trọng tài;
- Tổ chức thành công Diễn dàn pháp luật thảo luận về nâng cao hiệu quả công tác hòa giải ở Việt Nam.
- Đẩy mạnh hợp tác quốc tế về tương trợ tư pháp trọng tâm cho nhóm yếu thế là phụ nữ và trẻ em.
- Hoạt động đối ngoại của Lãnh đạo cấp Vụ và các hoạt động đối ngoại khác.
- Thông tin về đóng góp của Tổ chức Quốc tế về Luật Phát triển (IDLO) cho ứng phó toàn cầu với Covid-19.
Các chuyên đề được đăng tải tập trung vào các thông tin, sự kiện đối ngoại của Bộ, Ngành Tư pháp trong Quý III/2020 nhằm kịp thời phản ánh các kết quả hợp tác giữa Bộ ta với các đối tác quốc tế trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp, những nỗ lực của Bộ, ngành tư pháp và một số tổ chức quốc tế mà Việt Nam là thành viên (IDLO) trong việc ứng phó toàn cầu với Covid-19. Các kết quả đăng tải là cơ sở dữ liệu, tổng hợp thông tin nhằm chia sẻ cho các cơ quan, đơn vị biết và sử dụng các kinh nghiệm, kiến thức quốc tế trong các hoạt động chuyên môn của đơn vị.
1.4. Tiếp tục nghiên cứu các nội dung pháp luật và tư pháp là thế mạnh và sự quan tâm cao của đối tác quốc tế phục vụ cho việc đề xuất hợp tác với các đối tác trong cải cách pháp luật, cải cách tư pháp; xây dựng chuyên đề (bản tinh) tuyên truyền về thành tựu 75 năm phát triển của Bộ, ngành Tư pháp để thông tin đến các đối tác hợp tác với Bộ Tư pháp.  
2. Những hạn chế, khó khăn
- Đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp và sẽ tiếp tục kéo dài nên các hoạt động của Nhóm Quan hệ đối tác pháp luật đã có sự điều chỉnh về thời gian và phương thức triển khai hoạt động. Trong 9 tháng đầu năm 2020, ảnh hưởng bởi dịch Covid nên các hoạt động của Nhóm Quan hệ đối tác pháp luật năm 2020 mới chủ yếu được triển khai thực hiện các hoạt động thuê tuyển chuyên gia trong nước, triển khai việc nghiên cứu. Nhiều hoạt động của đơn vị, hầu hết là hội nghị, hội thảo, thực hiện các hoạt động khảo sát, làm việc với chuyên gia quốc tế…phải tạm hoãn hoặc điều chỉnh thời gian thực hiện. Do đó, tiến độ giải ngân của các hoạt động chỉ mới chiếm một tỷ lệ nhỏ so với kinh phí được giao từ đầu năm.
- Thông tin, kết quả hoạt động hợp tác được chia sẻ (không bao gồm các thông tin chia sẻ tại các Diễn đàn pháp luật) mới chủ yếu từ các hoạt động của Bộ Tư pháp hoặc trong phạm vi hợp tác với các đối tác trong khuôn khổ các chương trình, dự án do Bộ Tư pháp là cơ quan chủ quản.