I. Tình hình thực hiện các hoạt động đối ngoại của Nhóm quan hệ đối tác pháp luật Quý II/2020
1. Những kết quả đạt được
Thực hiện Kế hoạch hoạt động Quý II/2020 của Nhóm quan hệ đối tác pháp luật, Nhóm quan hệ đối tác pháp luật đã thực hiện một số các nhiệm vụ sau đây:
1.1. Về điều phối nhu cầu hợp tác quốc tế về pháp luật và chia sẻ thông tin, kết quả về hợp tác quốc tế về pháp luật
- Trên cơ sở kết quả tổng hợp thông tin về các đề xuất, nhu cầu hợp tác quốc tế về pháp luật của các đơn vị thuộc Bộ, các cơ quan Bộ, ngành, Nhóm Quan hệ đối tác pháp luật đã tổng hợp, lựa chọn thông tin, chia sẻ nhu cầu hợp tác pháp luật phục vụ cho việc thực hiện nhiệm vụ cải cách pháp luật, cải cách tư pháp của Việt Nam đến các đối tác quốc tế có quan tâm và là cơ sở cho việc xây dựng chủ đề, nội dung của các Diễn đàn pháp luật. Tính đến hết tháng 3/2020, Vụ Hợp tác quốc tế đã nhận được gần 500 đề xuất về nhu cầu hợp tác quốc tế về pháp luật gửi tới các Chương trình, dự án pháp luật mà Bộ Tư pháp là cơ quan chủ quản. Các đối tác được đề xuất hỗ trợ tập trung và Dự án EU JULE, Dự án JICA và Dự án UNICEF. Phạm vi đề xuất hỗ trợ đa dạng từ các hoạt động liên quan đến xây dựng pháp luật của Nhóm các đơn vị xây dựng pháp luật như Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Vụ Pháp luật quốc tế, Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật… tới các hoạt động liên quan đến việc tổ chức thi hành pháp luật, cụ thể như: kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, phổ biến, giáo dục pháp luật, thi hành án dân sự, thi hành án hành chính, bổ trợ tư pháp, hành chính tư pháp, bồi thường nhà nước; quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính; quản lý nhà nước các dịch vụ sự nghiệp công trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ.
- Phối hợp với Ban Quản lý Dự án chuyên trách và Phòng quản lý hợp tác quốc tế về pháp luật thực hiện nhiệm vụ tổng hợp thông tin, lựa chọn một số kết quả nổi bật của các hoạt động hợp tác quốc tế để chia sẻ với các cơ quan, tổ chức của Việt Nam và cung cấp thông tin cho các đối tác quốc tế. Trên cơ sở triển khai các hoạt động hợp tác với sự hỗ trợ của các Dự án, nhà tài trợ, Nhóm Quan hệ đối tác pháp luật đã phối hợp với Ban quản lý dự án chuyên trách và các đơn vị xây dựng và chia sẻ các thông tin, kết quả nghiên cứu và tiếp thu kinh nghiệm nước ngoài để cập nhật, giới thiệu trên trang thông tin điện tử về hợp tác quốc tế và pháp luật.
- Xây dựng các báo cáo về tình hình thực hiện hoạt động đối ngoại và hợp tác quốc tế hàng quý, các báo cáo/bản tin về các sự kiện hoạt động của Nhóm quan hệ đối tác pháp luật chia sẻ giữa các thành viên trong Nhóm.
1.2. Duy trì chuyên mục Nhóm quan hệ đối tác pháp luật trên Trang thông tin hợp tác quốc tế về pháp luật của Bộ Tư pháp
Duy trì, cập nhật các thông tin trong chuyên mục Nhóm quan hệ đối tác pháp luật trên Trang thông tin hợp tác quốc tế về pháp luật của Bộ Tư pháp thông qua việc đăng tải thông tin, sự kiện về hoạt động của Nhóm, các kết quả nổi bật trong công tác hợp tác quốc tế hàng tháng/quý; các sản phẩm, kết quả hoạt động hợp tác quốc tế phù hợp với mục tiêu hoạt động của Nhóm; bản tin hoạt động của Nhóm quan hệ đối tác…
Một số thông tin đã đăng tải trên chuyên mục Nhóm Quan hệ đối tác pháp luật trên Trang thông tin hợp tác quốc tế về pháp luật của Bộ Tư pháp Quý II/2020 như sau:
- Việt Nam – Nhật Bản: Tiếp tục hợp tác trong lĩnh vực Pháp luật và Tư pháp;
- Nghiên cứu, mở rộng và tăng cường quan hệ hợp tác pháp luật và tư pháp giữa Việt Nam và CHLB Đức;
- UNHCR thúc đẩy hợp tác với các cơ quan pháp luật và tư pháp Việt Nam;
- Tăng cường quan hệ hợp tác pháp luật và tư pháp giữa Việt Nam và Phần Lan;
- Việt Nam gia nhập Công ước La Hay 1970 về thu thập chứng cứ ở nước ngoài trong lĩnh vực DS hoặc thương mại;
- Đẩy mạnh hợp tác về tư pháp và pháp luật Việt Nam – Nhật Bản trong giai đoạn mới;
- Tích cực hợp tác với UNHCR trong giải quyết các vấn đề về quốc tịch, hộ tịch;
- Một số hoạt động đối ngoại của Lãnh đạo cấp Vụ và các hoạt động đối ngoại khác.
Các chuyên đề được đăng tải tập trung vào các thông tin, sự kiện đối ngoại của Bộ, Ngành Tư pháp trong Quý II/2020 nhằm kịp thời phản ánh các kết quả hợp tác giữa Bộ ta với các đối tác quốc tế trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp. Các kết quả đăng tải là cơ sở dữ liệu, tổng hợp thông tin nhằm chia sẻ cho các cơ quan, đơn vị biết và sử dụng các kinh nghiệm, kiến thức quốc tế trong các hoạt động chuyên môn của đơn vị.
1.3. Thực hiện các chuyên đề nghiên cứu để xác định các chủ đề của Phiên thảo luận hoàn thiện, thực thi pháp luật và Diễn đàn pháp luật
Để có cơ sở trao đổi với đối tác và báo cáo Lãnh đạo Bộ về chủ đề, nội dung của các Phiên thảo luận hoàn thiện, thực thi pháp luật và Diễn đàn pháp luật hàng năm, Nhóm quan hệ đối tác pháp luật đã chủ động thực hiện các nghiên cứu trên cơ sở tổng hợp các thông tin về các văn bản pháp luật được ban hành mới, sửa đổi, bổ sung trong năm, chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm của Quốc hội, kết quả/thành tựu cải cách tư pháp cũng như các nhiệm vụ trọng tâm/ưu tiên, các vấn đề pháp luật và tư pháp xã hội quan tâm; kết hợp với trao đổi, tìm hiểu mong muốn, nhu cầu hợp tác của các đối tác. Trên cở kết quả nghiên cứu, Nhóm đã đề xuất các chủ đề thích hợp cho các Phiên thảo luận và Diễn đàn pháp luật trong năm qua.
2. Những hạn chế, khó khăn
- Covid-19 trở thành đại dịch toàn cầu, ảnh hưởng toàn diện và sâu sắc đến sức khỏe cộng đồng, kinh tế - xã hội và các hoạt động đối ngoại song phương và đa phương. Tính đến ngày 13/4, dịch Covid-19 đã lan rộng ra hầu hết các quốc gia và vùng lãnh thổ với 1.852.652 ca nhiễm và 114.208 ca tử vong (so với mức 28.262 ca nhiễm và 565 ca tử vong ngày 06/02). Lần đầu tiên sau 11 năm, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) chính thức công bố đại dịch toàn cầu (11/3). Dù mới diễn ra trong hơn 2 tháng song dịch Covid-19 đã tác động to lớn, sâu rộng và toàn diện đến mọi mặt đời sống xã hội, kinh tế, chính trị và quan hệ quốc tế của các nước và trên cấp độ toàn cầu.
Về quan hệ quốc tế, phần lớn các hoạt động đối ngoại, các hội nghị quốc tế đều bị hoãn, hủy
[1] hoặc chuyển sang hình thức họp trực tuyến. Bên cạnh đó, dịch bệnh còn ảnh hưởng đến quan hệ và lòng tin giữa một số quốc gia, nhất là về các biện pháp phòng chống, kiểm soát hoạt động xuất nhập cảnh và tranh giành trang thiết bị y tế
[2]. Nhiều tổ chức quốc tế và khu vực chưa thực sự phát huy được vai trò thúc đẩy hợp tác quốc tế chống dịch bệnh. Mặc dù mức độ còn hạn chế song các nước đang đẩy mạnh các hoạt động hợp tác quốc tế, phối hợp chính sách, hỗ trợ lẫn nhau, chia sẻ kinh nghiệm ứng phó dịch bệnh. Hình thức họp và trao đổi trực tuyến được sử dụng phổ biến trong ngoại giao cấp cao, nội dung đều xoay quanh phòng, chống dịch bệnh
- Do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 nên các hoạt động của Nhóm Quan hệ đối tác pháp luật đã có sự điều chỉnh về thời gian và phương thức triển khai hoạt động. Việc tổ chức các Phiên thảo luận hoàn thiện và thực thi pháp luật hàng quý và Diễn đàn pháp luật thường niên của Nhóm quan hệ đối tác trong bối cảnh đại dịch covid-19 và cách ly toàn xã hội đã được tạm hoãn. Một số chuyên đề nghiên cứu đề xuất lựa chọn chủ đề tổ chức Diễn đàn pháp luật còn phụ thuộc vào tiến độ hoàn thiện hệ thống pháp luật, mức độ hoàn thành các nhiệm vụ cải các tư pháp cũng như việc thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm của Bộ, ngành. Bên cạnh đó, quá trình trao đổi, thống nhất với nhà tài trợ về chủ đề, nội dung tham luận, thời gian tổ chức các sự kiện này cũng cần nhiều thời gian và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên có liên quan.
- Thông tin, kết quả hoạt động hợp tác được chia sẻ (không bao gồm các thông tin chia sẻ tại các Diễn đàn pháp luật) mới chủ yếu từ các hoạt động của Bộ Tư pháp hoặc trong phạm vi hợp tác với các đối tác trong khuôn khổ các chương trình, dự án do Bộ Tư pháp là cơ quan chủ quản.
[1] Hội nghị cấp cao ASEAN 36 hoãn tới tháng 6/2020, khoảng 200 hội nghị, hoạt động khác của ASEAN cũng bị hoãn, hủy.
[2] Lãnh đạo cơ quan Nội vụ bang Berlin (Đức) tố Mỹ tịch thu 200.000 khẩu trang y tế do công ty Mỹ sản xuất cho Đức khi số hàng đang được chuyển đi Bangkok (Thái Lan). Nhiều quan chức Pháp tố cáo các tổ chức ở Mỹ cố tình trả giá cao bằng tiền mặt ngay tại sân bay để mua lại các lô khẩu trang đã được bán cho Pháp.