I. Tình hình thực hiện các hoạt động đối ngoại của Nhóm quan hệ đối tác pháp luật năm 2019
1. Những kết quả đạt được
Thực hiện Kế hoạch hoạt động năm 2019 của Nhóm quan hệ đối tác pháp luật đã được Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc nhất trí tại Phiếu trình số 89/PT-HTQT ngày 16/4/2019, trong năm 2019, Nhóm quan hệ đối tác pháp luật đã thực hiện một số các nhiệm vụ sau đây:
1.1. Tổ chức các Phiên thảo luận về hoàn thiện và thực thi pháp luật với các chủ đề cụ thể
Năm 2019, Nhóm quan hệ đối tác pháp luật đã tổ chức 02 Phiên thảo luận về hoàn thiện và thực thi pháp luật. Đây là hoạt động được thực hiện hàng quý của Nhóm quan hệ đối tác pháp luật và là một trong những kênh thông tin chính để chia sẻ với đối tác quốc tế về những thành tựu, kết quả đạt được trong quá trình hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật của Việt Nam, từ đó vận động, tìm kiếm các cơ hội hợp tác với các đối tác trong các lĩnh vực này.
- Phiên thảo luận về hoàn thiện và thực thi pháp luật lần thứ nhất diễn ra vào ngày 09/8/2019 với chủ đề “
Chống phân biệt đối xử với phụ nữ và trẻ em gái và phòng chống bạo lực trên cơ sở giới” do Liên minh châu Âu và UNDP tài trợ trong khuôn khổ Dự án Tăng cường pháp luật và tư pháp tại Việt Nam (EU JULE).
Phiên thảo luận có sự tham dự của khoảng 130 đại biểu là đại diện của Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp TW, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, một số cơ quan Bộ, ngành, một số Viện nghiên cứu, cơ sở đào tạo luật, Hội Luật gia Việt Nam, Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Ủy ban nhân dân, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Sở lao động, thương binh, xã hội, Hội Liên hiệp phụ nữ, Tổ hòa giải ở cơ sở của một số địa phương
[1], một số tổ chức xã hội và đại diện các cơ quan đại diện ngoại giao của một số nước, tổ chức quốc tế, nhà tài trợ trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp cùng các cơ quan thông tấn báo chí. Phiên thảo luận được tổ chức nhằm chia sẻ, cập nhật thông tin về chính sách, pháp luật về chống phân biệt đối xử với phụ nữ và trẻ em gái và phòng chống bạo lực trên cơ sở giới; đánh giá thực tiễn thi hành pháp luật, đồng thời trao đổi, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong lĩnh vực này ở Việt Nam trong điều kiện hiện nay.
- Phiên thảo luận về hoàn thiện và thực thi pháp luật lần thứ hai diễn ra vào ngày 31/10/2019 vớ chủ đề “
Hoàn thiện và thực thi pháp luật về bảo vệ trẻ em và tư pháp cho trẻ em trong tiến trình cải cách pháp luật và tư pháp ở Việt Nam” do Liên minh châu Âu và UNICEF tài trợ trong khuôn khổ Dự án Tăng cường pháp luật và tư pháp tại Việt Nam (EU JULE).
Diễn đàn có sự tham dự của khoảng gần 130 đại biểu trong nước và quốc tế đến từ các cơ quan như Ban Nội chính TW, Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp TW, một số cơ quan của Quốc hội (Ủy ban Pháp luật, Ủy ban Tư pháp, Ủy ban các vấn đề xã hội, Văn phòng Quốc hội); Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, một số Bộ, ngành (Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Lao động, thương binh và xã hội, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, Bộ Nội vụ…), các đơn vị thuộc Bộ Tư pháp, Hội Luật gia Việt Nam, Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Viện nghiên cứu, cơ sở đào tạo luật, các cơ quan, tổ chức ở địa phương (bao gồm 6 tỉnh, thành phố được lựa chọn trong hợp phần JIFF và một số tỉnh khu vực miền núi phía Bắc và lân cận Hà Nội) bao gồm Sở Tư pháp, Sở Lao động, thương binh và xã hội, Hội Luật gia, Hội liên hiệp phụ nữ và các đối tác quốc tế như đại diện EU, các cơ quan của UN, Oxfam, cơ quan đại diện ngoại giao của một số nước, các tổ chức quốc tế, các nhà tài trợ trong lĩnh vực pháp luật. Phiên thảo luận được tổ chức nhằm chia sẻ, cập nhật thông tin về chính sách, pháp luật về bảo vệ trẻ em và tư pháp cho trẻ em trong tiến trình cải cách pháp luật và tư pháp; đánh giá thực tiễn thi hành pháp luật, từ đó đề xuất các giải pháp để bảo đảm tốt hơn các quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em trong điều kiện của Việt Nam hiện nay.
- Phối hợp với Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật đề xuất hỗ trợ tổ chức Diễn đàn pháp luật về “Sự tham gia của người dân trong công tác hòa giải ở cơ sở” do Ban Dân vận Trung ương phối hợp cùng Bộ Tư pháp chủ trì.
Thời gian tổ chức dự kiến vào tháng 12/2019. Tuy nhiên, do lịch công tác của đồng chí Trưởng ban Dân vận Trung ương trong cuối năm 2019 và yêu cầu phòng chống dịch COVID-19 nên hiện nay Diễn đàn chưa được tổ chức. Thời gian cụ thể đang được báo cáo Trưởng ban Dân vận Trung ương cho ý kiến trong khoảng tháng 6/2020.
Nhìn chung, năm 2019, với sự chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Bộ, công tác hợp tác quốc tế năm 2019 tiếp tục được thúc đẩy theo hướng ngày càng thực chất, hiệu quả và đi vào chiều sâu trên tinh thần thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 39-CT/TW của Ban Bí thư về hợp tác với nước ngoài về pháp luật, cải cách hành chính, cải cách tư pháp. Công tác chỉ đạo, điều hành của Vụ Hợp tác quốc tế tiếp tục được quan tâm, thực hiện hiệu quả. Trên cơ sở nguồn nhân lực còn hạn chế, Lãnh đạo Vụ Hợp tác quốc tế đã chủ động sắp xếp, bố trí nhân sự, phân công, phân nhiệm rõ ràng giữa các phòng trong Vụ để triển khai nhiệm vụ được giao. Công tác quản lý hợp tác quốc tế về pháp luật trên phạm vi toàn quốc và của Bộ tiếp tục được tăng cường thực hiện theo đúng quy định.
Quan hệ hợp tác của Bộ với các đối tác quốc tế tiếp tục được mở rộng, đảm bảo phù hợp với Đề án định hướng phát triển quan hệ hợp tác quốc tế của Bộ Tư pháp giai đoạn 2017-2020, góp phần hỗ trợ tích cực việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị của Bộ, ngành trong năm 2019. Công tác vận động, tiếp nhận và triển khai thực hiện các chương trình, dự án, phi dự án hợp tác quốc tế tiếp tục đạt nhiều kết quả, nhằm tiếp tục tranh thủ kinh nghiệm, hỗ trợ kỹ thuật của các đối tác quốc tế trong việc thực hiện các nhiệm vụ cải cách pháp luật, cải cách tư pháp của Việt Nam.
Kế thừa và phát huy kết quả công tác đã đạt được trong năm 2019 và giai đoạn trước đây, năm 2020, Vụ Hợp tác quốc tế tập trung vào một số định hướng như: Tiếp tục bám sát và bảo đảm thực hiện đúng các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác đối ngoại nói chung và hợp tác quốc tế về pháp luật và tư pháp nói riêng; Đổi mới và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về hợp tác quốc tế về pháp luật; Chủ động tăng cường quan hệ hợp tác với các đối tác quốc tế trên cả ba bình diện song phương, khu vực và toàn cầu theo đúng định hướng công tác đối ngoại năm 2020 của Đảng, Nhà nước và định hướng tăng cường quan hệ hợp tác quốc tế của Bộ Tư pháp giai đoạn 2017-2020; Phát huy vai trò nòng cốt của Vụ Hợp tác quốc tế, kết hợp chặt chẽ với tinh thần chủ động, tích cực, có trách nhiệm của các đơn vị thuộc Bộ trong các hoạt động đối ngoại của Bộ, ngành.
1.2. Về điều phối nhu cầu hợp tác quốc tế về pháp luật và chia sẻ thông tin, kết quả về hợp tác quốc tế về pháp luật
- Trên cơ sở kết quả tổng hợp thông tin về các đề xuất, nhu cầu hợp tác quốc tế về pháp luật của các đơn vị thuộc Bộ, các cơ quan Bộ, ngành, Nhóm Quan hệ đối tác pháp luật đã tổng hợp, lựa chọn thông tin, chia sẻ nhu cầu hợp tác pháp luật phục vụ cho việc thực hiện nhiệm vụ cải cách pháp luật, cải cách tư pháp của Việt Nam đến các đối tác quốc tế có quan tâm và là cơ sở cho việc xây dựng chủ đề, nội dung của các Diễn đàn pháp luật.
- Phối hợp với Ban Quản lý Dự án chuyên trách và Phòng quản lý hợp tác quốc tế về pháp luật thực hiện nhiệm vụ tổng hợp thông tin, lựa chọn một số kết quả nổi bật của các hoạt động hợp tác quốc tế để chia sẻ với các cơ quan, tổ chức của Việt Nam và cung cấp thông tin cho các đối tác quốc tế.
- Xây dựng các báo cáo về tình hình thực hiện hoạt động đối ngoại và hợp tác quốc tế hàng quý, các báo cáo/bản tin về các sự kiện hoạt động của Nhóm quan hệ đối tác pháp luật chia sẻ giữa các thành viên trong Nhóm.
1.3. Duy trì chuyên mục Nhóm quan hệ đối tác pháp luật trên Trang thông tin hợp tác quốc tế về pháp luật của Bộ Tư pháp
Duy trì, cập nhật các thông tin trong chuyên mục Nhóm quan hệ đối tác pháp luật trên Trang thông tin hợp tác quốc tế về pháp luật của Bộ Tư pháp thông qua việc đăng tải thông tin, sự kiện về hoạt động của Nhóm, các kết quả nổi bật trong công tác hợp tác quốc tế hàng tháng/quý; các sản phẩm, kết quả hoạt động hợp tác quốc tế phù hợp với mục tiêu hoạt động của Nhóm; bản tin hoạt động của Nhóm quan hệ đối tác…
1.4. Thực hiện các chuyên đề nghiên cứu để xác định các chủ đề của Phiên thảo luận hoàn thiện, thực thi pháp luật và Diễn đàn pháp luật
Để có cơ sở trao đổi với đối tác và báo cáo Lãnh đạo Bộ về chủ đề, nội dung của các Phiên thảo luận hoàn thiện, thực thi pháp luật và Diễn đàn pháp luật hàng năm, Nhóm quan hệ đối tác pháp luật đã chủ động thực hiện các nghiên cứu trên cơ sở tổng hợp các thông tin về các văn bản pháp luật được ban hành mới, sửa đổi, bổ sung trong năm, chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm của Quốc hội, kết quả/thành tựu cải cách tư pháp cũng như các nhiệm vụ trọng tâm/ưu tiên, các vấn đề pháp luật và tư pháp xã hội quan tâm; kết hợp với trao đổi, tìm hiểu mong muốn, nhu cầu hợp tác của các đối tác. Trên cở kết quả nghiên cứu, Nhóm đã đề xuất các chủ đề thích hợp cho các Phiên thảo luận và Diễn đàn pháp luật trong năm qua.
2. Những hạn chế, khó khăn
- Việc tổ chức các Phiên thảo luận hoàn thiện và thực thi pháp luật hàng quý và Diễn đàn pháp luật thường niên của Nhóm quan hệ đối tác còn bị động do phụ thuộc vào tiến độ hoàn thiện hệ thống pháp luật, mức độ hoàn thành các nhiệm vụ cải các tư pháp cũng như việc thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm của Bộ, ngành. Bên cạnh đó, quá trình trao đổi, thống nhất với nhà tài trợ về chủ đề, nội dung tham luận, thời gian tổ chức các sự kiện này cũng cần nhiều thời gian và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên có liên quan. Trên thực tế trong năm 2019, Nhóm quan hệ đối tác pháp luật chỉ thực hiện được 02 Phiên thảo luận và không tổ chức được Diễn đàn pháp luật.
- Thông tin, kết quả hoạt động hợp tác được chia sẻ (không bao gồm các thông tin chia sẻ tại các Diễn đàn pháp luật) mới chủ yếu từ các hoạt động của Bộ Tư pháp hoặc trong phạm vi hợp tác với các đối tác trong khuôn khổ các chương trình, dự án do Bộ Tư pháp là cơ quan chủ quản.
[1] Như Hòa Bình, Nghệ An, Quảng Bình, Hồ Chí Minh…