Phiên thảo luận về hoàn thiện và thực thi pháp luật về bảo vệ trẻ em và tư pháp vì trẻ em

Ngày 31/10, trong khuôn khổ Dự án tăng cường pháp luật và tư pháp tại Việt Nam (Dự án EU JUlE) do Liên minh Châu Âu và Quỹ Nhi đồng Liên Hợp quốc đồng tài trợ, Bộ Tư pháp tổ chức phiên thảo luận hoàn thiện và thực thi pháp luật với chủ đề "Hoàn thiện và thực thi pháp luật về bảo vệ trẻ em trong tiến trình cải cách pháp luật và tư pháp ở Việt Nam".

Đồng chủ trì phiên thảo luận có bà Đặng Hoàng Oanh - Thứ trưởng Bộ Tư pháp, bà Nguyễn Thúy Hiền - Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, ông Đặng Hoa Nam - Cục trưởng Cục Trẻ em, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, ông Đỗ Đức Hiển - Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp, ông Tom Corrie - Bí thư Thứ nhất Phái đoàn Liên minh Châu Âu tại Việt Nam, bà Lesley Miller - Phó trưởng đại diện UNICEF tại Việt Nam.
Phiên thảo luận nhằm chia sẻ, cập nhật thông tin về chính sách, pháp luật về bảo vệ trẻ em và tư pháp cho trẻ em trong tiến trình cải cách pháp luật và tư pháp; đánh giá thực tiễn thi hành pháp luật với những thành tựu đạt được, các khó khăn hạn chế để từ đó đưa ra các đề xuất, kiến nghị nhằm tiếp tục hoàn thiện các quy định về bảo vệ trẻ em và tư pháp cho trẻ em, đảm bảo thực thi các cam kết quốc tế của Việt Nam cũng như bảo vệ ngày càng tốt hơn nhóm đối tượng có liên quan.
Những bước tiến vượt bậc về pháp luật bảo vệ và tư pháp cho trẻ em
Phát biểu khai mạc, bà Đặng Hoàng Oanh cho biết, Việt Nam là quốc gia đầu tiên ở châu Á và quốc gia thứ 2 trên thế giới phê chuẩn công ước của Liên hiệp quốc về Quyền trẻ em vào ngày 20 tháng 2 năm 1990. Trong suốt gần 30 năm qua, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực để từng bước thực hiện các cam kết, nghĩa vụ của các quốc gia thành viên khi tham gia Công ước này. Hệ thống pháp luật về bảo vệ, chăm sóc trẻ em ngày càng được hoàn thiện tạo ra những cơ sở pháp lý quan trọng để bảo vệ trẻ em trên thực tế.

Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh cho rằng, việc ra đời của thiết chế tư pháp rất tiến bộ này trong tổ chức bộ máy của Tòa án nhân dân là dấu ấn quan trọng và là một trong những thành công của tiến trình cải cách tư pháp.
Điểm lại những thành tựu đã đạt được, Thứ trưởng cũng chỉ ra rằng, công tác bảo vệ trẻ em và tư pháp vì trẻ trên thực tế vẫn còn không ít khó khăn như: hệ thống pháp luật liên quan đến trẻ em nói chung, về bảo vệ trẻ em nói riêng, vẫn còn các khoảng trống như thiếu quy trình tư pháp thân thiện và bảo vệ trẻ em kịp thời; nhận thức của cộng đồng về Luật Trẻ em còn chưa cao, nhiều cha mẹ chưa hiểu biết đầy đủ về quyền trẻ em và trách nhiệm của gia đình, có nhiều trẻ em chưa nắm được quyền và bổn phận của mình theo Luật định; việc thực hiện trách nhiệm được giao của một số bộ, ngành, cơ quan liên quan còn thiếu cụ thể, chi tiết và chậm triển khai…

Khẳng định việc hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về bảo vệ trẻ em và tư pháp cho trẻ em là một nhiệm vụ quan trọng trong nỗ lực cải cách pháp luật, cải cách tư pháp mà Việt Nam. Thứ trưởng mong rằng, kết quả của Phiên thảo luận cũng sẽ giúp cho cộng đồng quốc tế thêm hiểu hơn những thách thức, khó khăn, nỗ lực của Việt Nam trong giai đoạn tới, từ đó góp phần đẩy mạnh hợp tác giữa Việt Nam và các đối tác nước ngoài trong việc hợp tác phát triển hệ thống pháp luật và tư pháp.

Đề cập riêng đến thiết chế Tòa gia đình và người chưa thành niên, Phó Chánh án Nguyễn Thúy Hiền thông tin, thiết chế này đến nay đã được thành lập tại TAND Cấp cao tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP HCM cùng 38 TAND cấp tỉnh. Đây cũng là Tòa chuyên trách trong cơ cấu tổ chức của TAND được quy định tại Luật Tổ chức TAND (sửa đổi) năm 2014. Vị Phó Chánh án TANDTC tâm niệm, việc ra đời thiết chế này không chỉ là dấu ấn quan trọng, một thành công của tiến trình cải cách tư pháp mà còn chứng tỏ cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc bảo đảm quyền trẻ em, nhất là trẻ em trong hoạt động tư pháp.

Tuy nhiên, để bảo đảm tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của người dưới 18 tuổi khi tham gia tố tụng, theo bà Hiền, cần thành lập các bộ phận chuyên trách trong Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát. Ngoài ra, cần chú trọng việc lựa chọn các biện pháp thay thế xử lý hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, tăng cường áp dụng biện pháp tư pháp, các hình phạt không phải là hình phạt tù đối với người dưới 18 tuổi phạm tội…

Cùng nhau nỗ lực lấp đầy khoảng trống trong pháp luật bảo vệ trẻ em
Ông Tom Corrie, Bí thư Thứ nhất Phái đoàn Liên minh Châu Âu tại Việt Nam đồng tình với Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh rằng, thời gian qua Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc hoàn thiện pháp luật về trẻ em. Ông Tom Corrie cũng cho rằng việc hoàn thiện cơ chế, khuôn khổ pháp lý cho trẻ em, người chưa thành niên phải bảo đảm việc ứng xử phù hợp, thân thiện, tiếp cận được nhanh chóng để bảo đảm được quyền lợi. Đồng thời, khi rà soát và hoàn thiện hệ thống pháp luật phải lồng ghép pháp luật về trẻ em và cũng cần xem xét đến cơ chế cho các cán bộ làm công tác xã hội, bảo vệ trẻ em, từ đó đưa ra mục tiêu, các khuyến nghị nhằm lấp đầy khoảng trống pháp luật về trẻ em.
Bà Lesley Miller đặc biệt ghi nhận những nỗ lực trong việc hoàn thiện khung pháp luật để tăng cường bảo vệ trẻ em trai và trẻ em gái khỏi mọi hình thức xâm hại. Trong những nỗ lực này cần phải kể đến việc ghi nhận quyền được bảo vệ của trẻ em trong Hiến pháp, việc quy định một chương riêng về bảo vệ trẻ em trong Luật trẻ em. UNICEF cũng hoan nghênh việc tăng cường bảo vệ người chưa thành niên vi phạm pháp luật trong Bộ luật hình sự, Bộ luật tố tụng hình sự, và Luật xử lý vi phạm hành chính. Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, việc hình thành Tòa gia đình và người chưa thành niên trên toàn quốc là một dấu mốc quan trọng về quyền trẻ em.
Bà Miller cũng nêu ra 3 thách thức mà Việt Nam phải khắc phục: Trước hết là tiếp tục thực thi pháp luật để đem lại những thay đổi thực sự cho cả trẻ em trai và trẻ em gái. Thứ hai, hệ thống pháp luật vẫn còn những kẽ hở cần được tiếp tục hoàn thiện để bảo đảm quyền cho mọi trẻ em; tiếp tục rà soát và hoàn thiện Bộ luật hình sự để bảo đảm rằng mọi hình thức xâm hại trẻ em dưới 18 tuổi, đặc biệt là xâm hại tình dục, đều bị quy định là tội phạm. UNICEF cũng khuyến nghị xây dựng Luật về Công tác xã hội. Thứ ba, cần phải xây dựng cơ chế để điều phối hoạt động của các bộ, ngành. Bà cho biết, UNICEF đặc biệt khuyến nghị việc giao trách nhiệm điều phối về tư pháp người chưa thành niên cho một cơ quan ở tất cả các cấp. Cơ quan này sẽ chịu trách nhiệm điều phối, phối hợp trong xây dựng pháp luật cũng như giám sát chung về công tác tư pháp người chưa thành niên.
Tại Phiên thảo luận, nhiều tham luận, ý kiến được các đại biểu đưa ra, nhằm hoàn thiện và tổ chức thực thi hiệu quả pháp luật bảo vệ trẻ em và tư pháp cho trẻ em.

File đính kèm