Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025

Thực hiện kế hoạch đối ngoại của Bộ Tư pháp, đoàn công tác của Bộ Tư pháp do Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc làm Trưởng đoàn đang có chuyên thăm và làm việc tại Nhật Bản từ ngày 16/9 đến ngày 20/9/2024. Tham gia đoàn công tác có Thủ trưởng các đơn vị: Cục Quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật, Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm, Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia và đại diện lãnh đạo các đơn vị: Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, Vụ Hợp tác quốc tế.
Theo chương trình làm việc, chiều ngày 17/9/2024, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc đã có buổi Hội đàm với ông KADOYAMA Hiroaki, Thứ trưởng thường trực Bộ Tư pháp Nhật Bản để cùng trao đổi, thảo luận về các nội dung hợp tác pháp luật và tư pháp giữa Việt Nam và Nhật Bản.
Tại buổi hội đàm, Thứ trưởng thường trực Bộ Tư pháp Nhật Bản gửi lời chúc mừng tới đồng chí Lê Thành Long, Ủy viên Ban chấp hành trung ương Đảng, nguyên Bộ trưởng Tư pháp Việt Nam được Quốc hội phê chuẩn và Chủ tịch nước bổ nhiệm giữ cương vị Phó Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và đồng chí Nguyễn Hải Ninh, Ủy viên Ban chấp hành trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa được Quốc hội phê chuẩn và Chủ tịch nước bổ nhiệm giữ cương vị Bộ trưởng Bộ Tư pháp.
Chia sẻ về quan hệ hợp tác giữa hai Bộ Tư pháp, ông KADOYAMA Hiroaki, Thứ trưởng thường trực Bộ Tư pháp Nhật Bản nhấn mạnh bề dày lịch sử hợp tác pháp luật và tư pháp giữa Việt Nam và Nhật Bản phát triển trong hơn 30 năm qua và đã đạt được sự tin cậy cao, Bộ Tư pháp Việt Nam là đối tác đầu tiên của Bộ Tư pháp Nhật Bản về hợp tác xây dựng pháp luật với những dự án do JICA Nhật Bản hỗ trợ công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực dân sự, phái cử chuyên gia sang triển khai dự án và các khóa đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ pháp luật và tư pháp của Việt Nam.
Thứ trưởng thường trực Bộ Tư pháp Nhật Bản cũng đánh giá cao vai trò trung tâm của Bộ Tư pháp Việt Nam trong việc triển khai các dự án hợp tác pháp luật và tư pháp với Nhật Bản, với vai trò và trách nhiệm chủ đạo trong triển khai các hoạt động hợp tác, Bộ Tư pháp Việt Nam đã góp phần quan trọng vào việc thực hiện thành công các dự án hợp tác pháp luật giữa Việt Nam và Nhật Bản và tin tưởng vào việc thực hiện thành công Dự án “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025” do Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản tài trợ (Dự án JICA giai đoạn 2021-2025).
Chia sẻ với những nhận định, đánh giá của Thứ trưởng thường trực Bộ Tư pháp Nhật Bản, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc khẳng định những kết quả hợp tác pháp luật và tư pháp trong hơn 30 năm qua giữa hai bên đã có đóng góp tích cực vào mối quan hệ “Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình và thịnh vượng ở Châu Á” mà hai Bên vừa nâng cấp vào năm 2023, việc triển khai các dự án hợp tác về pháp luật và tư pháp hai bên đạt được nhiều kết quả tích cực, hỗ trợ hiệu quả cho việc hoàn thiện chính sách pháp luật về dân sự của Việt Nam. Về định hướng hợp tác giữa hai Bộ Tư pháp trong thời gian tới, Thứ trưởng thường trực Bộ Tư pháp Nhật Bản và Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc cùng thống nhất nhận định cơ hội hợp tác giữa hai bên là rất lớn, hai bên sẽ chủ động, tích cực trao đổi để triển khai có hiệu quả Bản Ghi nhớ hợp tác về pháp luật và tư pháp giữa Bộ Tư pháp Việt Nam và Bộ Tư pháp Nhật Bản ký tháng 10/2020 trên cơ sở phù hợp với bối cảnh tình hình mới, nhu cầu và điều kiện của mỗi bên; hai bên sẽ cùng tổng kết, đánh giá các kết quả của Dự án JICA giai đoạn 2021-2025 trong thời gian tới, trong đó xác định nhu cầu của các bên, làm việc với các cơ quan liên quan để có kế hoạch cụ thể về xây dựng dự án hợp tác mới.
Cũng trong chiều ngày 17/9/2024, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc và đoàn công tác đã có buổi gặp ông HOSAKA Yasushi, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nhật Bản.
Tại buổi gặp, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc chia sẻ về quan hệ “Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình và thịnh vượng ở Châu Á” mà Việt Nam và Nhật Bản vừa nâng cấp vào năm 2023 đang trong giai đoạn phát triển tốt đẹp, mạnh mẽ, thực chất và và toàn diện trên tất cả các lĩnh vực với sự tin cậy chính trị ngày càng được củng cố. Trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp, Nhật Bản luôn là đối tác truyền thống, lâu đời, thân thiết và tin cậy của Bộ Tư pháp và các cơ quan pháp luật, tư pháp của Việt Nam. Thông qua Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nhật Bản, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc gửi lời cảm ơn và hỗ trợ tích cực, hiệu quả của Chính phủ và các cơ quan hữu quan của Nhật Bản, trong đó có Bộ Ngoại giao và JICA Nhật Bản đã dành cho Bộ Tư pháp/các cơ quan pháp luật, tư pháp Việt Nam từ trung ương tới địa phương trong thời gian vừa qua thông qua việc triển khai các Dự án JICA qua các thời kỳ (liên tục từ năm 1996 cho đến nay). Đồng thời, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc đề nghị Bộ Ngoại giao Nhật Bản tiếp tục ủng hộ, hỗ trợ để xây dựng dự án hợp tác mới sau khi Dự án JICA giai đoạn 2021-2025 kết thúc. Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nhật Bản khẳng định Nhật Bản luôn coi trọng hợp tác pháp luật và tư pháp với Việt Nam trong 30 năm qua, những kết quả của các cơ quan pháp luật và tư pháp Việt Nam có sự đóng góp từ hợp tác pháp luật giữa hai Bên, sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế-xã hội của Việt Nam trong những năm gần đây nhờ có sự hoàn thiện quan trọng của hệ thống pháp luật, trong đó có vai trò của Bộ Tư pháp Việt Nam, nhất là trong việc triển khai thành công các dự án hợp tác pháp luật với Nhật Bản. Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nhật Bản đề nghị Bộ Tư pháp Việt Nam tiếp tục thúc đẩy các hoạt động hợp tác với các cơ quan pháp luật và tư pháp Nhật Bản qua đó góp phần tăng cường hợp tác giữa hai nước.
Bên cạnh đó, theo chương trình công tác, tại các buổi làm việc với Viện Nghiên cứu và Đào tạo, Vụ Pháp luật dân sự của Bộ Tư pháp Nhật Bản, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc và đoàn công tác đã được các đơn vị của Nhật Bản giới thiệu về một số quy định mới của Nhật Bản về chuyển đổi số trong tố tụng dân sự và đăng ký tài sản, những khó khăn, thách thức trong triển khai các quy định trên thực tế. Đoàn công tác đã có trao đổi, thảo luận để hiểu rõ hơn quá trình ban hành quy định mới về chuyển đổi số và việc triển khai trên thực tế tại Nhật Bản.
Trước đó, vào chiều ngày 16/9/2024, ngay sau khi đến Tokyo, Nhật Bản, Đoàn công tác của Bộ Tư pháp đã đến thăm và làm việc với Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản. Ông Nguyễn Đức Minh, Đại biện lâm thời của Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản đã trao đổi, thông tin với Đoàn công tác về tình hình cộng đồng người Việt Nam tại Nhật Bản, những khó khăn, vướng mắc mà công dân Việt Nam gặp phải khi sinh sống tại Nhật Bản. Đồng thời, Đoàn công tác và Phòng Lãnh sự của Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản đã có những trao đổi về chuyên môn, nghiệp vụ về công tác hộ tịch, quốc tịch, chứng thực của Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản. Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc khẳng định các đơn vị chuyên môn của Bộ Tư pháp luôn sẵn sàng hỗ trợ chuyên môn, nghiệp vụ cho bộ phận liên quan của Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản để Đại sứ quán thực hiện tốt hơn các yêu cầu của cộng đồng người Việt Nam tại Nhật Bản về những nội dung liên quan đến hộ tịch, quốc tịch, chứng thực.
Trong khuôn khổ chương trình thăm và làm việc tại Nhật Bản của Đoàn công tác Bộ Tư pháp do Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc làm Trưởng đoàn, trong các ngày từ 18 đến 19/9/2024, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc đã làm việc với Phó Chủ tịch cấp cao của Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) để trao đổi, đánh giá về Dự án “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025” do Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản tài trợ (Dự án JICA giai đoạn 2021-2025) cũng như phương hướng hợp tác trong thời gian tới; thăm và làm việc với Tổng cục Pháp chế, Tổng cục Kỹ thuật số thuộc Nội các Chính phủ Nhật Bản, Cơ quan Cảnh sát quốc gia Nhật Bản, Trung tâm Luật dân sự thương mại quốc tế và Cục Pháp chế Hạ viện Nhật Bản để tìm hiểu về công tác xây dựng, thẩm tra dự thảo văn bản quy phạm pháp luật, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác xây dựng pháp luật, việc cấp phiếu lý lịch tư pháp.
Tại buổi làm việc với ông ANDO Naoki, Phó Chủ tịch cấp cao của JICA, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc chia sẻ về vai trò, tầm quan trọng của mối quan hệ hợp tác pháp luật và tư pháp giữa Việt Nam và Nhật Bản trong 30 năm qua với xuất phát điểm gặp nhiều khó khăn, thách thức nhưng với sự tin tưởng lẫn nhau, hợp tác pháp luật và tư pháp giữa Việt Nam và Nhật Bản trong đó điển hình là triển khai các dự án do JICA tài trợ đã phát triển theo chiều sâu, đóng góp quan trọng vào quan hệ giữa hai nước Việt Nam và Nhật Bản, góp phần nâng cấp quan hệ hai nước lên “Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình và thịnh vượng ở Châu Á” vào năm 2023. Để có được thành quả như vậy là nhờ vào sự tin cậy chính trị của hai bên, đồng thời có sự đóng góp và vai trò vô cùng quan trọng của cố Giáo sư Morishima Akiko, người được xem là kiến trúc sư trưởng của các dự án hợp tác pháp luật giữa Việt Nam và Nhật Bản do JICA tài trợ. Đồng tình với những nhận định và chia sẻ của Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc, Phó Chủ tịch cấp cao của JICA nhấn mạnh JICA đặt vị trí của các dự án hợp tác pháp luật và tư pháp với Việt Nam lên hàng đầu, là ưu tiên của JICA. Hợp tác pháp luật không chỉ là hỗ trợ kinh nghiệm và chuyên gia mà còn là giao lưu văn hóa, con người của hai đất nước Việt Nam-Nhật Bản. Phó Chủ tịch cấp cao của JICA khẳng định Việt Nam trong những năm gần đây có sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế-xã hội trên nền tảng hệ thống pháp luật của Việt Nam không ngừng được hoàn thiện mà trong đó một phần có sự hợp tác giữa các cơ quan pháp luật và tư pháp Việt Nam-Nhật Bản. Tại buổi gặp, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc và Phó Chủ tịch cấp cao của JICA đã có những trao đổi về định hướng hợp tác trong thời gian tới, trong đó có việc chuẩn bị xây dựng dự án mới trong bối cảnh Dự án JICA giai đoạn 2021-2025 chuẩn bị kết thúc.
Tại các buổi làm việc với một số cơ quan pháp luật của Nhật Bản, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc và Đoàn công tác đã có trao đổi, thảo luận với Tổng cục trưởng Tổng cục Pháp chế thuộc Nội các Chính phủ Nhật Bản về vai trò, chức năng của Tổng cục Pháp chế trong việc thẩm tra các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật và việc thực hiện trên thực tế. Chia sẻ với Đoàn công tác của Bộ Tư pháp Việt Nam, Tổng cục trưởng Tổng cục Pháp chế thuộc Nội các Chính phủ Nhật Bản cho biết tất cả các dự án, dự thảo văn bản do các Bộ thuộc Nội các Chính phủ Nhật Bản soạn thảo trước khi trình Nội các thông qua để trình Hạ viện Nhật Bản phải được Tổng cục Pháp chế thẩm tra, việc thẩm tra sẽ tập trung vào tính hợp hiến (dự thảo văn bản có vi phạm hiến pháp hay không), tính thống nhất, đồng bộ của dự thảo văn bản với các quy định pháp luật hiện hành… Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc và Đoàn công tác đã có những trao đổi thảo luận với Tổng cục Pháp chế để làm rõ hơn các tiêu chí thẩm tra văn bản, giá trị của ý kiến thẩm tra. Đối với hoạt động xây dựng pháp luật của Hạ viện Nhật Bản, tại Cục Pháp chế thuộc Hạ viện Nhật Bản, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc và Đoàn công tác đã được Cục trưởng Cục Pháp chế thuộc Hạ viện Nhật Bản giới thiệu về vai trò, chức năng của Cục Pháp chế trong việc giúp các Hạ nghị nghĩ, Thượng nghị sỹ trong công tác xây dựng pháp luật. Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc và Đoàn công tác đã trao đổi, thảo luận với Cục Pháp chế thuộc Hạ viện về các những khó khăn, thách thức của Cục Pháp chế trong hoạt động xây dựng pháp luật của Hạ viên Nhật Bản cũng như trao đổi về các nội dung đào tạo, bồi dưỡng cán bộ để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng pháp luật.
Về việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và chuyển đổi số trong công tác xây dựng pháp luật, tại các buổi làm việc với các cơ quan pháp luật và kỹ thuật số của Nhật Bản, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc và Đoàn công tác đã trao đổi, thảo luận về những cơ hội, thách thức trong việc ứng dụng AI và chuyển đổi số trong công tác xây dựng pháp luật. Các cơ quan pháp luật và kỹ thuật số của Nhật Bản hiện nay cũng đang nghiên cứu và bước đầu ứng dụng AI trong một số công đoạn nhất định của quy trình xây dựng pháp luật đồng thời các cơ quan này của Nhật Bản cũng nhận định và đánh giá những thuận lợi và hạn chế của việc ứng dụng AI và chuyển đổi số trong xây dựng pháp luật.
Ngoài ra, theo chương trình công tác, sáng 19/9/2024, tại trụ sở Bộ Ngoại giao Nhật Bản, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc đã trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp Tư pháp” cho ông YAMADA Takio nguyên Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam. Tại buổi Lễ trao tặng Kỷ niệm chương, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc khẳng định trong nhiệm kỳ làm Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam, ông YAMADA Takio đã có những đóng góp quan trọng cho hợp tác pháp luật và tư pháp giữa hai nước Việt Nam-Nhật Bản, trong đó thúc đẩy việc ký Bản Ghi nhớ hợp tác về pháp luật và tư pháp giữa Bộ Tư pháp Việt Nam và Bộ Tư pháp Nhật Bản vào tháng 10/2020, hỗ trợ phê duyệt Dự án JICA giai đoạn 2021-2025, góp phần hình thành cơ chế hợp tác pháp luật và tư pháp giữa ASEAN-Nhật Bản,...  Phát biểu tại buổi Lễ, ông YAMADA Takio bày tỏ niềm vinh hạnh khi được Bộ trưởng Bộ Tư pháp Việt Nam quyết định trao tặng Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp Tư pháp” và mong muốn các cơ quan pháp luật và tư pháp của hai nước tiếp tục củng cổ, đẩy mạnh hơn nữa các hoạt động hợp tác để cùng góp phần thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa hai quốc gia.
Bên lề chuyến thăm và làm việc tại Nhật Bản, Thứ trưởng và Đoàn công tác của Bộ Tư pháp đã tới thăm nơi an nghỉ cuối cùng của cố Giáo sư MORISHIMA Akio tại Nghĩa trang thành phố To-ky-o. Tại đây, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc đã trao tận tay Thư chia buồn của Phó Thủ tướng Chính phủ, nguyên Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long tới bà MATSUO Yukiko, con gái cố Giáo sư MORISHIMA Akio. Thứ trưởng và các thành viên Đoàn công tác đã vô cùng xúc động khi tưởng nhớ về cố Giáo sư-người đã có nhiều công lao to lớn trong việc đào tạo, bồi dưỡng các thế hệ cán bộ, công chức của Bộ, Ngành Tư pháp Việt Nam thông qua các chương trình đào tạo bồi dưỡng tại Trường Đại học Nagoya Nhật Bản. Bên cạnh đó, những kinh nghiệm và chia sẻ quý báu của cố Giáo sư trong các hoạt động hội nghị, hội thảo, tọa đàm, tập huấn trong khuôn khổ các Dự án JICA trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp từ đầu những năm 1990 đến nay đã và đang là nguồn tư liệu quý báu cho công cuộc cải cách pháp luật và tư pháp của Việt Nam nói riêng và công tác xây dựng pháp luật, tổ chức và thi hành pháp luật theo chức năng và nhiệm vụ của Bộ, ngành Tư pháp nói chung. Những đóng góp quan trọng của cố Giáo sư MORISHIMA Akio- kiến trúc sư vĩ đại của Dự án JICA pháp luật qua 07 giai đoạn - đã và đang góp phần vun đắp và làm sâu sắc thêm mối quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện vì hòa bình và thịnh vượng tại Châu Á và trên thế giới giữa Việt Nam và Nhật Bản. Chia sẻ với Thứ trưởng và Đoàn công tác của Bộ Tư pháp, bà MATSUO Yukiko, con gái cố Giáo sư MORISHIMA Akio bày tỏ sự xúc động với tình cảm của Bộ Tư pháp Việt Nam dành cho gia đình cố Giáo sư, bà MATSUO Yukiko cũng chia sẻ với Thứ trưởng và Đoàn công tác về mong muốn của cố Giáo sư MORISHIMA Akio trong những ngày tháng cuối đời về việc tiếp tục các dự án hợp tác pháp luật với Bộ Tư pháp Việt Nam.