VAI TRÒ CỦA IDLO TRONG VIỆC HỖ TRỢ PHÁP LUẬT CHO PHÁT TRIỂN KINH TẾ BỀN VỮNG
VAI TRÒ CỦA IDLO TRONG VIỆC HỖ TRỢ PHÁP LUẬT CHO PHÁT TRIỂN KINH TẾ BỀN VỮNG
1. Thực trạng khó khăn về thể chế pháp lý ở các quốc gia đang phát triển
Trong tiến trình phát triển của các quốc gia đang phát triển, thể chế pháp lý đóng vai trò như nền tảng cơ bản bảo đảm cho sự vận hành ổn định của nền kinh tế, sự bền vững của xã hội và việc bảo vệ các quyền cơ bản của con người. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy hầu hết các quốc gia thuộc nhóm này đều phải đối mặt với những khó khăn lớn về thể chế pháp lý, cả ở phương diện xây dựng lẫn thực thi. Những khó khăn đó không chỉ mang tính kỹ thuật – hành chính đơn thuần mà còn phản ánh sâu sắc những hạn chế lịch sử, chính trị, kinh tế và văn hóa – xã hội. Chính sự yếu kém và bất cập này đã tạo ra một vòng luẩn quẩn: pháp luật không hiệu quả làm suy giảm niềm tin của xã hội, cản trở đầu tư, kìm hãm tăng trưởng kinh tế; trong khi thiếu nguồn lực phát triển lại khiến hệ thống pháp luật khó được cải thiện, dẫn đến sự trì trệ kéo dài. Để phân tích thực trạng này, cần nhìn nhận từ nhiều chiều cạnh: khung pháp luật, cơ chế thực thi, năng lực thể chế, sự minh bạch và tính tương thích với chuẩn mực quốc tế.
Một trong những khó khăn nổi bật là sự thiếu minh bạch, đồng bộ và ổn định trong khung pháp luật. Ở nhiều quốc gia đang phát triển, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật thường bị chồng chéo, mâu thuẫn hoặc thay đổi quá nhanh chóng, gây khó khăn cho cả nhà nước lẫn doanh nghiệp và người dân trong việc tuân thủ. Điều này bắt nguồn từ việc quy trình lập pháp còn thiếu tính khoa học, thường xuyên chịu ảnh hưởng nặng nề của các yếu tố chính trị tức thời hơn là nhu cầu khách quan của xã hội. Nhiều đạo luật được xây dựng trong tình thế cấp bách, không có sự tham vấn rộng rãi, thiếu các nghiên cứu đánh giá tác động đầy đủ, dẫn đến hiệu lực thấp hoặc khó thực thi. Một số quốc gia còn áp dụng hệ thống pháp luật “lai ghép” giữa luật thành văn và luật tập quán, trong đó chưa có cơ chế rõ ràng để điều hòa, khiến cho việc áp dụng luật trở nên phức tạp và thiếu nhất quán. Đối với môi trường kinh doanh, sự bất ổn và khó dự đoán của khung pháp luật này là một rào cản lớn, làm suy giảm niềm tin của nhà đầu tư và cản trở sự hình thành các quan hệ kinh tế bền vững.
Song song với sự bất cập của khung pháp luật, vấn đề thực thi pháp luật lại là một điểm nghẽn nghiêm trọng. Nhiều nghiên cứu quốc tế cho thấy rằng khoảng cách giữa “luật trên giấy” và “luật trong thực tiễn” ở các quốc gia đang phát triển thường rất lớn. Mặc dù trên danh nghĩa, nhiều quốc gia đã ban hành các đạo luật hiện đại liên quan đến kinh tế, thương mại, đầu tư, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, nhưng trong thực tế, việc áp dụng lại vô cùng hạn chế do thiếu cơ chế giám sát, thiếu nhân lực chuyên môn và đặc biệt là do nạn tham nhũng. Tham nhũng trong hệ thống tư pháp và hành chính là nguyên nhân hàng đầu làm suy giảm tính công bằng, minh bạch và hiệu quả của pháp luật. Ở nhiều nơi, các phán quyết của tòa án có thể bị chi phối bởi lợi ích chính trị hoặc hối lộ, khiến công lý trở thành “hàng hóa” thay vì là giá trị phổ quát. Điều này không chỉ gây thiệt hại cho cá nhân, doanh nghiệp, mà còn làm xói mòn niềm tin của xã hội đối với pháp quyền, từ đó đẩy nền kinh tế vào tình trạng phi chính thức, nơi các giao dịch diễn ra ngoài khuôn khổ pháp luật.
Một khía cạnh khác không kém phần quan trọng là năng lực hạn chế của các thiết chế pháp lý. Ở nhiều quốc gia, hệ thống tòa án bị quá tải, thiếu nhân sự được đào tạo bài bản, thủ tục tố tụng kéo dài và kém hiệu quả. Hệ thống luật sư, công chứng, trọng tài thương mại còn yếu kém, chưa đủ khả năng đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của nền kinh tế. Ở các vùng nông thôn và xa trung tâm, người dân thường không thể tiếp cận dịch vụ pháp lý cơ bản, dẫn đến tình trạng quyền lợi hợp pháp bị bỏ ngỏ. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa – vốn là động lực chính của nền kinh tế – gặp khó khăn trong việc tiếp cận cơ chế pháp lý để bảo vệ hợp đồng, giải quyết tranh chấp hoặc bảo hộ tài sản trí tuệ. Kết quả là, sự yếu kém về năng lực thể chế đã kìm hãm sự năng động của khu vực kinh tế tư nhân, làm giảm tính cạnh tranh và khả năng hội nhập của quốc gia.
Khó khăn lớn tiếp theo là sự thiếu bảo đảm quyền sở hữu và thực thi hợp đồng, vốn là nền tảng của mọi nền kinh tế thị trường. Ở nhiều quốc gia đang phát triển, quyền sở hữu đất đai, tài sản và tài nguyên thiên nhiên chưa được pháp luật bảo vệ rõ ràng và đầy đủ. Cơ chế đăng ký, cấp giấy chứng nhận hoặc bảo hộ quyền sử dụng thường phức tạp, dễ bị thao túng bởi tham nhũng và lợi ích nhóm. Điều này dẫn đến tình trạng tranh chấp đất đai phổ biến, làm giảm động lực đầu tư dài hạn, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp và bất động sản. Tương tự, việc thực thi hợp đồng cũng thường gặp khó khăn do hệ thống tòa án chậm trễ, thiếu tính chuyên môn trong giải quyết tranh chấp thương mại. Nhiều doanh nghiệp phải chấp nhận “giải quyết phi chính thức” thông qua thương lượng hoặc chi trả ngoài pháp luật để có thể tiếp tục hoạt động. Hậu quả là môi trường kinh doanh thiếu công bằng, các doanh nghiệp tuân thủ luật pháp bị thiệt thòi so với những doanh nghiệp dựa vào mối quan hệ hoặc hối lộ để đạt lợi ích.
Ngoài ra, thách thức trong việc hội nhập với hệ thống pháp lý quốc tế cũng là một vấn đề nổi cộm. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, các quốc gia đang phát triển buộc phải tham gia vào mạng lưới pháp lý quốc tế liên quan đến thương mại, đầu tư, bảo vệ môi trường, quyền lao động… Tuy nhiên, nhiều quốc gia không có đủ năng lực kỹ thuật để xây dựng luật pháp trong nước phù hợp với các cam kết quốc tế. Kết quả là xảy ra tình trạng “pháp luật lạc hậu” so với thực tiễn, gây khó khăn trong việc thực thi nghĩa vụ quốc tế, dẫn đến nguy cơ bị tranh chấp tại các cơ chế tài phán quốc tế. Đồng thời, sự thiếu đồng bộ giữa luật pháp quốc gia và các chuẩn mực quốc tế làm giảm sức hấp dẫn của môi trường đầu tư, bởi các nhà đầu tư lo ngại rủi ro pháp lý và chi phí tuân thủ cao.
Nguyên nhân sâu xa của những khó khăn này có thể được lý giải từ nhiều góc độ. Về lịch sử, nhiều quốc gia đang phát triển từng trải qua chế độ thuộc địa, hệ thống pháp luật được du nhập từ bên ngoài, không dựa trên nền tảng văn hóa – xã hội bản địa, nên thiếu tính tương thích và khó tạo ra sự đồng thuận xã hội. Về kinh tế, hạn chế nguồn lực tài chính khiến các chính phủ khó có thể đầu tư thỏa đáng cho việc hiện đại hóa hệ thống pháp luật, đào tạo nhân lực và số hóa dịch vụ pháp lý. Về chính trị, sự bất ổn, xung đột hoặc chế độ độc tài thường tạo ra môi trường không thuận lợi cho sự minh bạch và pháp quyền. Ở nhiều quốc gia, hệ thống pháp luật còn bị xem như công cụ để duy trì quyền lực thay vì phục vụ lợi ích chung, dẫn đến sự suy yếu nghiêm trọng của các thiết chế độc lập như tòa án hay cơ quan chống tham nhũng. Ngoài ra, các yếu tố xã hội – văn hóa như tập quán truyền thống, bất bình đẳng giới, sự phân biệt đối xử với nhóm dân tộc thiểu số cũng khiến việc xây dựng và thực thi pháp luật gặp nhiều rào cản.
Tác động của những khó khăn về thể chế pháp lý đối với sự phát triển kinh tế là vô cùng to lớn. Một môi trường pháp lý thiếu minh bạch và công bằng sẽ cản trở dòng vốn đầu tư, hạn chế sự phát triển của doanh nghiệp, đặc biệt là khu vực tư nhân. Thiếu bảo đảm về quyền sở hữu và hợp đồng sẽ làm suy giảm động lực tích lũy và đổi mới sáng tạo. Hệ thống pháp luật yếu kém cũng làm gia tăng bất bình đẳng xã hội, khi những nhóm có quyền lực và quan hệ có thể khai thác lợi thế, trong khi người nghèo và yếu thế bị bỏ lại phía sau. Nghiêm trọng hơn, sự suy yếu của pháp quyền còn tạo điều kiện cho tội phạm có tổ chức, tham nhũng và kinh tế phi chính thức phát triển, đe dọa sự ổn định chính trị và an ninh quốc gia. Tất cả những điều này đặt ra yêu cầu cấp bách phải cải cách thể chế pháp lý ở các quốc gia đang phát triển, không chỉ để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà còn để xây dựng một nền tảng phát triển bền vững, công bằng và bao trùm.
Như vậy, thực trạng khó khăn về thể chế pháp lý ở các quốc gia đang phát triển không chỉ đơn giản là vấn đề kỹ thuật luật pháp, mà còn phản ánh những thách thức sâu rộng về lịch sử, chính trị, kinh tế và xã hội. Đây là lý do tại sao các tổ chức quốc tế như IDLO đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ các quốc gia này. Bằng kinh nghiệm toàn cầu và cách tiếp cận toàn diện, IDLO có thể giúp thu hẹp khoảng cách giữa “luật trên giấy” và “luật trong thực tiễn”, đồng thời thúc đẩy việc xây dựng hệ thống pháp luật minh bạch, hiệu quả và phù hợp với chuẩn mực quốc tế.
2. Vai trò của IDLO trong việc hỗ trợ xây dựng pháp luật kinh tế – thương mại minh bạch, công bằng, tạo môi trường đầu tư an toàn
Trong tiến trình phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế của các quốc gia đang phát triển, một trong những điều kiện tiên quyết để thu hút đầu tư, thúc đẩy thương mại và tạo lập niềm tin cho các chủ thể kinh tế chính là sự hiện diện của một hệ thống pháp luật minh bạch, công bằng và ổn định. Tuy nhiên, như đã phân tích, thực trạng ở nhiều quốc gia đang phát triển lại cho thấy sự bất cập lớn trong lĩnh vực này, từ chỗ thiếu khung pháp luật đồng bộ cho đến sự yếu kém trong thực thi, từ tình trạng tham nhũng đến sự lạc hậu của luật lệ so với các chuẩn mực quốc tế. Trong bối cảnh đó, vai trò của Tổ chức Quốc tế về Pháp luật Phát triển (IDLO) trở nên đặc biệt quan trọng, khi tổ chức này không chỉ mang đến hỗ trợ kỹ thuật pháp lý thuần túy, mà còn góp phần kiến tạo một môi trường thể chế thuận lợi cho phát triển kinh tế bền vững. Thông qua các chương trình, dự án và hoạt động đa dạng, IDLO đã đồng hành cùng nhiều quốc gia trong việc xây dựng và cải cách pháp luật kinh tế – thương mại theo hướng minh bạch, công bằng, bảo đảm sự an toàn cho hoạt động đầu tư và qua đó củng cố niềm tin đối với pháp quyền.
Một trong những đóng góp nổi bật của IDLO là hỗ trợ xây dựng và hoàn thiện khung pháp luật kinh tế – thương mại. Đối với nhiều quốc gia đang phát triển, hệ thống luật kinh tế thường lạc hậu, chưa theo kịp sự biến đổi nhanh chóng của nền kinh tế thị trường và toàn cầu hóa. Trong bối cảnh này, IDLO đã tham gia hỗ trợ quá trình soạn thảo, rà soát và ban hành các đạo luật liên quan đến hợp đồng thương mại, luật cạnh tranh, luật đầu tư, luật bảo vệ người tiêu dùng, luật phá sản và giải thể doanh nghiệp. Những văn bản này đóng vai trò nền tảng cho việc bảo đảm tính minh bạch của thị trường, ngăn ngừa hành vi lạm dụng vị thế thống lĩnh, bảo vệ sự bình đẳng giữa các chủ thể kinh tế. Bằng việc cung cấp chuyên gia, tư vấn kỹ thuật và chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, IDLO giúp các quốc gia định hình một hệ thống luật kinh tế vừa tương thích với chuẩn mực toàn cầu vừa phù hợp với đặc thù quốc gia. Điều này có ý nghĩa quan trọng, bởi một khung pháp luật kinh tế được xây dựng trên nguyên tắc minh bạch và công bằng sẽ giảm thiểu nguy cơ tham nhũng, tạo niềm tin cho nhà đầu tư trong và ngoài nước, đồng thời thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh – yếu tố cốt lõi của phát triển bền vững.
Song song với việc hỗ trợ xây dựng luật, IDLO còn đóng vai trò quan trọng trong cải cách thủ tục hành chính và tư pháp liên quan đến kinh tế – thương mại. Một hệ thống pháp luật tốt sẽ trở nên vô nghĩa nếu thiếu cơ chế thực thi hiệu quả. Ở nhiều quốc gia đang phát triển, thủ tục đăng ký kinh doanh, cấp phép đầu tư hay giải quyết tranh chấp thương mại thường kéo dài, phức tạp và tiềm ẩn nhiều rủi ro tham nhũng. IDLO đã can thiệp thông qua các chương trình đơn giản hóa thủ tục, chuẩn hóa quy trình và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong dịch vụ pháp lý công. Việc số hóa các thủ tục như đăng ký doanh nghiệp, nộp thuế, đăng ký quyền sở hữu trí tuệ hay tiếp cận thông tin pháp luật không chỉ nâng cao tính minh bạch mà còn giảm chi phí giao dịch cho doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ở khía cạnh tư pháp, IDLO thúc đẩy cải cách quy trình xét xử các vụ tranh chấp thương mại, khuyến khích cơ chế giải quyết tranh chấp thay thế (ADR) như trọng tài, hòa giải thương mại, qua đó giảm tải cho tòa án, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận công lý nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Một nội dung không thể không nhắc đến là bảo đảm quyền sở hữu và quyền hợp đồng, vốn là hạt nhân của mọi nền kinh tế thị trường. IDLO đã hỗ trợ nhiều quốc gia xây dựng cơ chế pháp lý chặt chẽ nhằm bảo vệ quyền tài sản, bao gồm quyền sở hữu đất đai, tài sản trí tuệ và quyền đầu tư. Điều này đặc biệt quan trọng ở các quốc gia mà tranh chấp đất đai, xâm phạm tài sản trí tuệ hoặc tước đoạt quyền sở hữu thường xuyên xảy ra do thiếu cơ chế pháp lý vững chắc. Việc bảo vệ quyền sở hữu và hợp đồng không chỉ củng cố lòng tin của nhà đầu tư mà còn khuyến khích đổi mới sáng tạo, bảo đảm rằng thành quả lao động và sáng tạo của cá nhân, tổ chức được pháp luật bảo hộ. Khi quyền sở hữu được bảo đảm, người dân và doanh nghiệp có động lực tích lũy, đầu tư dài hạn, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, một thách thức lớn đối với các quốc gia đang phát triển là sự tương thích giữa pháp luật trong nước và các chuẩn mực quốc tế. IDLO đã đóng vai trò cầu nối giúp các quốc gia rà soát, sửa đổi hệ thống pháp luật kinh tế – thương mại để phù hợp với các cam kết quốc tế, đặc biệt là trong khuôn khổ Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), các hiệp định thương mại tự do (FTA) và các công ước quốc tế về quyền lao động, bảo vệ môi trường, chống tham nhũng. Sự hỗ trợ này giúp các quốc gia tránh nguy cơ bị cô lập, nâng cao năng lực cạnh tranh trong thương mại toàn cầu, đồng thời bảo đảm rằng quá trình hội nhập không gây phương hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. IDLO cũng giúp đào tạo đội ngũ cán bộ pháp lý, công chức nhà nước, thẩm phán và luật sư về luật thương mại quốc tế, nhằm nâng cao khả năng thực thi và ứng phó với các tranh chấp xuyên quốc gia.
Bên cạnh việc hỗ trợ nhà nước, IDLO đặc biệt chú trọng đến thúc đẩy sự tham gia công bằng của các nhóm yếu thế vào nền kinh tế. Trong nhiều xã hội, phụ nữ, doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs), người dân tộc thiểu số hoặc cộng đồng bản địa thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận dịch vụ pháp lý, tài chính và cơ hội thị trường. IDLO đã triển khai nhiều chương trình nhằm loại bỏ rào cản pháp lý, tạo điều kiện để phụ nữ có quyền sở hữu đất đai, tiếp cận tín dụng, thành lập doanh nghiệp và tham gia các hoạt động thương mại. Đồng thời, tổ chức này hỗ trợ cải cách luật lao động nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động trong khu vực phi chính thức – nơi phụ nữ chiếm đa số. Việc bảo đảm rằng các nhóm yếu thế được tham gia bình đẳng trong nền kinh tế không chỉ mang lại công bằng xã hội, mà còn mở rộng cơ sở sản xuất và tiêu dùng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng toàn diện.
Một khía cạnh quan trọng khác là tăng cường niềm tin của nhà đầu tư và cải thiện môi trường đầu tư an toàn. Niềm tin của nhà đầu tư phụ thuộc vào mức độ dự đoán và an toàn pháp lý mà hệ thống luật pháp mang lại. IDLO, thông qua việc hỗ trợ xây dựng luật đầu tư minh bạch, cơ chế bảo hộ nhà đầu tư, cơ chế giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế (ISDS), đã giúp nhiều quốc gia tạo lập một môi trường đầu tư đáng tin cậy hơn. Niềm tin này không chỉ thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) mà còn khuyến khích doanh nghiệp trong nước mở rộng sản xuất và tái đầu tư. Đặc biệt, bằng việc khuyến khích chính sách ưu đãi pháp lý minh bạch thay vì “thỏa thuận ngầm”, IDLO góp phần giảm thiểu rủi ro tham nhũng, bảo đảm rằng lợi ích từ đầu tư được phân bổ công bằng và phục vụ phát triển bền vững.
Vai trò của IDLO trong lĩnh vực này không chỉ có tác động ở cấp độ quốc gia, mà còn mang ý nghĩa lan tỏa ở cấp độ khu vực và toàn cầu. Bằng việc thúc đẩy xây dựng pháp luật kinh tế – thương mại minh bạch và công bằng, IDLO góp phần hình thành một trật tự kinh tế quốc tế dựa trên pháp quyền, nơi các quan hệ thương mại và đầu tư được điều chỉnh bởi luật lệ chứ không phải quyền lực. Điều này phù hợp với mục tiêu số 16 trong Chương trình nghị sự 2030 của Liên Hợp Quốc về phát triển bền vững, nhấn mạnh đến hòa bình, công lý và thể chế vững mạnh. Đồng thời, nó cũng hỗ trợ đạt được các mục tiêu khác như xóa đói giảm nghèo (SDG 1), bình đẳng giới (SDG 5), tăng trưởng kinh tế bền vững (SDG 8) và giảm bất bình đẳng (SDG 10).
Tóm lại, thông qua hàng loạt hoạt động từ hỗ trợ xây dựng khung pháp luật, cải cách thủ tục hành chính – tư pháp, bảo đảm quyền sở hữu và hợp đồng, thúc đẩy hội nhập pháp lý quốc tế, cho đến khuyến khích sự tham gia của các nhóm yếu thế và củng cố niềm tin của nhà đầu tư, IDLO đã khẳng định vai trò không thể thiếu trong việc giúp các quốc gia đang phát triển kiến tạo một môi trường pháp lý kinh tế – thương mại minh bạch, công bằng và an toàn. Đây không chỉ là điều kiện cần cho phát triển kinh tế bền vững, mà còn là nền tảng để bảo đảm công bằng xã hội, tăng cường pháp quyền và đóng góp cho sự ổn định toàn cầu.
3. Hoạt động cụ thể của IDLO
Trong quá trình thúc đẩy pháp quyền và xây dựng thể chế pháp lý phục vụ phát triển bền vững, Tổ chức Quốc tế về Pháp luật Phát triển (IDLO) không chỉ tập trung vào các khung khái niệm chung hay những cải cách mang tính vĩ mô, mà còn triển khai các hoạt động cụ thể nhằm củng cố nền tảng pháp lý ở những lĩnh vực then chốt của đời sống kinh tế. Trên thực tế, các lĩnh vực như quyền sở hữu, hợp đồng, giải quyết tranh chấp, luật đầu tư, thương mại quốc tế và bảo vệ quyền lao động vừa là trụ cột của hệ thống kinh tế thị trường, vừa là những khu vực mà sự bất cập pháp lý dễ gây tổn thương cho nền kinh tế và làm xói mòn niềm tin của các chủ thể. Hoạt động của IDLO trong các mảng này cho thấy một cách tiếp cận toàn diện: vừa tăng cường tính minh bạch và công bằng của hệ thống pháp luật, vừa nâng cao năng lực thực thi để bảo đảm rằng các nguyên tắc pháp quyền thực sự đi vào đời sống.
Thứ nhất, trong lĩnh vực quyền sở hữu, IDLO đã triển khai nhiều chương trình nhằm hỗ trợ các quốc gia đang phát triển xây dựng cơ chế pháp lý bảo vệ tài sản và quyền sở hữu hợp pháp của cá nhân, tổ chức. Ở nhiều quốc gia, đặc biệt tại châu Phi và Nam Á, tình trạng tranh chấp đất đai, sở hữu tài sản thiếu giấy tờ hợp lệ hoặc bị chiếm đoạt vẫn rất phổ biến. Khi quyền sở hữu không được bảo đảm, người dân và doanh nghiệp thiếu động lực đầu tư dài hạn, vì nguy cơ mất tài sản là rất cao. IDLO đã giúp các chính phủ xây dựng hệ thống đăng ký đất đai minh bạch, số hóa dữ liệu sở hữu, đồng thời ban hành các cơ chế pháp lý bảo vệ quyền tài sản của phụ nữ và cộng đồng bản địa. Hoạt động này không chỉ củng cố lòng tin xã hội mà còn mở rộng khả năng tiếp cận tín dụng, vì quyền sở hữu hợp pháp trở thành cơ sở để thế chấp và huy động vốn, qua đó kích thích tăng trưởng kinh tế bền vững.
Thứ hai, IDLO đặc biệt chú trọng đến các cơ chế bảo vệ hợp đồng, vốn là công cụ nền tảng của mọi giao dịch kinh tế. Một nền kinh tế thị trường không thể vận hành nếu hợp đồng không được tôn trọng và thực thi. Ở nhiều quốc gia đang phát triển, do hệ thống tòa án quá tải hoặc thiếu minh bạch, việc giải quyết tranh chấp hợp đồng thường kéo dài và không công bằng, khiến chi phí giao dịch gia tăng. IDLO đã hỗ trợ xây dựng các luật hợp đồng hiện đại, thống nhất, phù hợp với thông lệ quốc tế; đồng thời đào tạo thẩm phán, trọng tài viên và luật sư về kỹ năng giải quyết tranh chấp thương mại. Một số chương trình thí điểm còn thúc đẩy áp dụng cơ chế hòa giải thương mại và trọng tài thương mại như giải pháp thay thế cho tòa án, vừa giảm tải hệ thống tư pháp, vừa tăng tính linh hoạt cho các bên. Nhờ đó, các chủ thể kinh tế, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, có thể yên tâm hơn khi tham gia thị trường.
Thứ ba, trong lĩnh vực giải quyết tranh chấp, IDLO coi đây là điều kiện cốt lõi để củng cố niềm tin pháp quyền. Không chỉ dừng lại ở tranh chấp hợp đồng, IDLO còn hỗ trợ các quốc gia xây dựng tòa án thương mại chuyên biệt, hệ thống trọng tài độc lập, cũng như khung pháp lý cho các phương thức giải quyết tranh chấp thay thế (ADR). Việc thúc đẩy ADR đặc biệt hữu ích ở các quốc gia mà hệ thống tòa án truyền thống còn yếu, vì nó giúp giảm chi phí, rút ngắn thời gian, đồng thời khuyến khích sự đồng thuận giữa các bên thay vì đối đầu căng thẳng. Bằng cách này, IDLO không chỉ giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể, mà còn góp phần duy trì sự ổn định xã hội, yếu tố rất quan trọng đối với môi trường đầu tư.
Thứ tư, luật đầu tư là một lĩnh vực IDLO triển khai nhiều hoạt động cụ thể nhằm bảo đảm sự minh bạch, công bằng và cân bằng lợi ích. Ở nhiều quốc gia đang phát triển, chính sách đầu tư thường bị chi phối bởi lợi ích nhóm, hoặc thiếu cơ chế bảo vệ nhà đầu tư, dẫn đến tình trạng rủi ro cao và chi phí giao dịch đắt đỏ. IDLO hỗ trợ chính phủ soạn thảo luật đầu tư minh bạch, quy định rõ quyền và nghĩa vụ của nhà đầu tư cũng như trách nhiệm của nhà nước. Đồng thời, tổ chức này thúc đẩy cơ chế giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế công bằng, bảo đảm rằng quyền lợi của nhà đầu tư được tôn trọng mà không làm suy giảm khả năng hoạch định chính sách công của nhà nước. Đây là sự cân bằng khó đạt được, nhưng lại rất quan trọng để vừa thu hút vốn đầu tư, vừa bảo vệ lợi ích phát triển quốc gia.
Thứ năm, trong lĩnh vực thương mại quốc tế, IDLO đóng vai trò cầu nối giúp các quốc gia đang phát triển nâng cao năng lực pháp lý để hội nhập sâu hơn vào hệ thống thương mại toàn cầu. Việc tham gia các hiệp định thương mại đòi hỏi quốc gia phải điều chỉnh hệ thống pháp luật nội địa cho tương thích, từ quy định về thuế quan, xuất nhập khẩu đến tiêu chuẩn kỹ thuật, bảo vệ sở hữu trí tuệ. IDLO đã triển khai các chương trình đào tạo cán bộ pháp lý, hỗ trợ rà soát và sửa đổi luật thương mại, đồng thời tư vấn cho chính phủ trong đàm phán quốc tế. Nhờ đó, các quốc gia đang phát triển có thể tận dụng tốt hơn cơ hội từ toàn cầu hóa, đồng thời giảm thiểu rủi ro pháp lý khi tham gia các tranh chấp thương mại quốc tế.
Cuối cùng, một mảng quan trọng mà IDLO chú trọng là bảo vệ quyền lao động. Trong nhiều nền kinh tế đang phát triển, khu vực phi chính thức chiếm tỷ trọng lớn, người lao động – đặc biệt là phụ nữ và thanh niên – thường thiếu hợp đồng lao động, không được hưởng chế độ bảo hiểm xã hội hay điều kiện làm việc an toàn. IDLO đã hỗ trợ cải cách luật lao động, thúc đẩy chuẩn mực về điều kiện lao động công bằng, cấm lao động trẻ em, bảo vệ quyền của người lao động di cư, đồng thời tăng cường cơ chế thanh tra lao động để bảo đảm việc thực thi. Bằng cách này, IDLO không chỉ cải thiện đời sống của người lao động mà còn góp phần nâng cao năng suất, tạo ra một lực lượng lao động ổn định và có kỹ năng – yếu tố quan trọng đối với phát triển kinh tế bền vững.
Tổng thể lại, các hoạt động cụ thể mà IDLO triển khai trong các lĩnh vực then chốt như quyền sở hữu, hợp đồng, giải quyết tranh chấp, luật đầu tư, thương mại quốc tế và quyền lao động không chỉ giúp củng cố nền tảng pháp lý của nền kinh tế thị trường, mà còn tạo ra môi trường minh bạch, công bằng và an toàn cho phát triển. Thông qua những nỗ lực này, IDLO đã góp phần không nhỏ vào việc hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững, thúc đẩy hội nhập quốc tế, đồng thời bảo đảm rằng tiến trình phát triển kinh tế không tách rời nguyên tắc công bằng xã hội và bảo vệ quyền con người.