Triển khai thực hiện Quyết định số 68/QĐ-BTP ngày 10/01/2025 của Bộ Tư pháp phê duyệt Kế hoạch hoạt động năm 2025 của Dự án “Tăng cường trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng yếu thế” do Ngân hàng thế giới (World Bank) tài trợ từ nguồn Quỹ phát triển xã hội Nhật Bản (JSDF), được sự nhất trí của Văn bản Ủy ban nhân dân tỉnh Lào Cai tại Công văn số 729/UBND-NC ngày 27/02/2025 trong các ngày 18,21/6/2025, Trung tâm Tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý số 2 thuộc Hội Luật gia tỉnh Lào Cai (Trung tâm) đã tổ chức các Hội nghị “Truyền thông pháp luật, tư vấn pháp lý và hỗ trợ pháp lý về Luật Hôn nhân và gia đình” tại huyện Văn Bàn và Bảo Yên. Tham dự hai Hội nghị này có đại diện Lãnh đạo Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai, đại diện Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Lào Cai tại 2 huyện Bảo Yên và Văn Bàn, Luật sư, Tư vấn viên pháp luật thực hiện trợ giúp pháp lý (Báo cáo viên pháp luật tại Hội nghị), đại diện Phòng An ninh chính trị nội bộ (PA03) - Công an tỉnh Lào Cai, Lãnh đạo, tư vấn viên pháp của Trung tâm TVPL&TGPL số 2 thuộc Hội Luật gia tỉnh Lào Cai, đại diện Phòng Tư pháp huyện Văn Bàn và Bảo Yên, công chức Tư pháp – Hộ tịch xã và người dân (các xã thuộc huyện Bảo Yên và Văn Bàn tỉnh Lào Cai tiếp giáp với huyện Lục Yên, Văn Yên tỉnh Yên Bái).
Hội nghị được tổ chức với mục tiêu cung cấp các thông tin, kiến thức pháp luật về trợ giúp pháp lý (TGPL) để người dân tham dự hiểu được mục đích, ý nghĩa, vai trò; thông tin, địa chỉ, trình tự, thủ tục cách thức yêu cầu TGPL. Đồng thời, nâng cao trách nhiệm trong phối hợp với Trung tâm TGPL nhà nước để tăng cường khả năng tiếp cận và thụ hưởng chính sách pháp luật cho người dân, đặc biệt là người nghèo, người đã được TGPL, người thân thích của người đã được TGPL, người bị ảnh hưởng bởi thiên tai, dịch bệnh trong đó có dịch bệnh Covid và các đối tượng yếu thế khác trong xã hội. Bên cạnh đó, Hội nghị triển khai và cung cấp một số thông tin và quy định pháp luật Luật Hôn nhân và gia đình và các vấn đề pháp luật liên quan; sự tham gia của trợ giúp pháp lý khi giải quyết tranh chấp trong lĩnh vực này như: các thủ tục hành chính về đăng ký kết hôn, ly hôn, hộ tịch; thừa kế để người dân nắm được, tự bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình, gia đình; phòng ngừa vi phạm pháp luật liên quan đến quan hệ pháp luật hôn nhân gia đình.
Phát biểu khai mạc Hội nghị, Giám đốc Trung tâm đã đánh giá ý nghĩa, vai trò của công tác TGPL, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Lào Cai và Trung tâm TVPL&TGPL thuộc Hội Luật gia tỉnh Lào Cai; cũng như khái quát mục đích, yêu cầu tổ chức các Hội nghị. Bên cạnh đó, đề nghị Chuyên gia sử dụng phương pháp lấy người học làm trung tâm trong việc truyền tải kiến thức, kỹ năng trong công tác TGPL; những vướng mắc pháp luật (chú trọng pháp luật hôn nhân gia đình) trong cuộc sống để cùng thảo luận, giải đáp. Đồng thời đề nghị các đại biểu dự tập huấn nhiệt tình thảo luận, nêu những vấn đề, tình huống pháp lý đang vướng mắc tại cơ sở và bản thân để các Chuyên gia hướng dẫn xử lý.
Về nội dung bài giảng, tại Hội nghị tập huấn các báo cáo viên tập trung trao đổi về “Kiến thức pháp luật về trợ giúp pháp lý”
[1],
“Quy định pháp luật hôn nhân và gia đình và các văn bản khác liên quan”[2]. Các kiến thức được trueyèn tải tại Hội nghị thông qua phương pháp lấy đại biểu tham dự là trung tâm; kết hợp giữa giảng kiến thức pháp luật, làm bài tập nhóm, hỏi đáp, trao đổi và trình phát các video, hình ảnh minh hoạ nhằm giúp các đại biểu tham gia nắm được nội dung kiến thức trong quá trình học tập.
Tại các lớp truyền thông, Giảng viên và ban tổ chức hướng dẫn đại biểu quét mã QR làm phiếu khảo sát trước và sau hội nghị, trao đổi, hỏi đáp về hiểu biết và mong muốn của đại biểu đối với nội dung lớp tập huấn. Từ đó giảng viên sẽ chia sẽ các nội dung mà đại biểu đang quan tâm, cần tìm hiểu cụ thể. Tổng kết nội dung bài giảng, Chuyên gia tiến hành đưa ra các tình huống giả định để đại biểu giải quyết; thực hiện hoạt động phỏng vấn về nội dung giảng, nắm bắt về khả năng tiếp thu kiến thức và tiếp nhận các ý kiến đóng góp của đại biểu đối với hội nghị. Từ đó, rút kinh nghiệm để áp dụng tại các lớp tập huấn cho người dân đối với các huyện tiếp theo.
Lớp tập huấn thứ nhất tổ chức tại huyện Văn Bàn, kết hợp giảng kiến thức pháp luật, báo cáo viên đã phát các video phóng sự về hoạt động TGPL, các câu hỏi trắc nghiệm liên quan đến các nội dung bài giảng, các tình huống liên quan đến luật hôn nhân và gia đình; tiến hành cho các đại biểu hoạt động nhóm, tham gia giải quyết các tình huống; đề nghị đại biểu đưa ra các vướng mắc (thu được 02 ý kiến về diện người được TGPL; trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai) và giải đáp các vướng mắc của đại biểu. Từ đó định hướng cho đại biểu hiểu đúng, rõ về chính sách TGPL, trang bị kiến thức pháp luật và nâng cao khả năng tiếp cận, thụ hưởng dịch vụ TGPL; giúp đại biểu hiểu và ghi nhớ những thông tin cơ bản các quy định pháp luật về luật hôn nhân và gai đình, bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp cho bản thân và những người xung quanh.
Lớp tập huấn thứ 2 tổ chức tại huyện Bảo Yên, rút kinh nghiệm từ lớp 1, báo cáo viên tiến hành giới thiệu về nội dung bài giảng và trao đổi về hiểu biết, mong muốn của đại biểu cũng như nắm về tình hình tại địa phương nơi sinh sống của đại biểu để giảng kiến thức pháp luật và đưa ra các tình huống giả định phù hợp; đề nghị các đại biểu đưa ra những vướng mắc thường gặp để cùng trao đổi, giải đáp (thu được 04 ý kiến về trình tự, thủ tục yêu cầu TGPL; cách thức liên hệ với Trung tâm TGPL; Giải quyết tình huống làm khai sinh cho trẻ sinh ra đang trong thời ký hôn nhân). Trong hoạt động hỏi đáp các câu hỏi trắc nhiệm, bổ sung sự tham gia của trợ giúp viên thuộc Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Lào Cai tại huyện Bảo Yên (Trung tâm) tham gia giải thích rõ cách làm, các bước làm cụ thể trên địa bàn để việc truyền tải kiến thức pháp luật được hiệu quả và giúp cho các đại biểu hiểu và giải quyết các tình huống theo đúng quy định pháp luật. Từ đó, nâng cao hơn hiệu quả về khả năng nhận thức và tiếp thu kiến thức pháp luật của đại biểu tham dự hội nghị.
Lớp tập huấn thứ 3 tổ chức tại huyện Nậm Pồ, Báo cáo viên và ban tổ chức phát tờ gấp pháp luật và hướng dẫn đại biểu quét mã QR giới thiệu về thông tin và hoạt động của Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Điện Biên; tiến hành trao đổi về các vướng mắc thường xảy trên địa bàn nơi sinh sống của đại biểu (thu được 03 ý kiến về diện người được TGPL; trình tự, thủ tục yêu cầu TGPL; giải quyết tranh chấp đất nương bị bỏ hoang). Kết hợp giảng kiến thức pháp luật, phát video phóng sự, đưa ra các ví dụ về vụ việc TGPL xảy ra thực tế tại huyện; chú trọng về nội dung giải quyết tranh chấp đất nương bị bỏ hoang để đại biểu hiểu đúng theo quy định pháp luật. Đưa ra tình huống giả định để đại biểu giải quyết dưới sự hỗ trợ của các viên chức Trung tâm; định hướng và giải đáp các vướng mắc, tình huống theo đúng quy định pháp luật, giúp cho đại biểu tham dự hiểu và ghi nhớ các kiến thức pháp luật. Từ đó nhấn mạnh hơn nữa về tầm quan trọng của hoạt động TGPL, về chính sách nhân văn mà Đảng và Nhà nước dành cho những người yếu thế trong xã hội.
Tại hội nghị, giảng viên kết hợp giảng kiến thức; phát video phóng sự về vụ việc TGPL; đưa ra các câu hỏi, tình huống giả định thường xảy ra tại địa bàn huyện và đề nghị đại biểu tham dự thảo luận, giải quyết. Từ đó định hướng cho đại biểu tuân thủ và thực hiện đúng theo quy định pháp luật.
Nhìn chung, Hội nghị được sự quan tâm của Bộ Tư pháp, Ủy ban nhân dân tỉnh Lào Cai; Đại diện Văn phòng Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam; Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý – Bộ Tư pháp và các Sở, ngành trên địa bàn tỉnh. Thủ tục phê duyệt Đề án tổ chức Hội nghị được Ủy ban nhân dân tỉnh tạo điều kiện hoàn thành trong thời gian ngắn giúp Ban tổ chức chủ động sắp xếp tổ chức thực hiện phù hợp với tiến độ, yêu cầu. Hội nghị nhận được sự phối hợp của Công an tỉnh Lào Cai để việc tổ chức bảo đảm an ninh trật tự, thực hiện quản lý các hoạt động của Hội nghị theo quy định. Các đại biểu được mời tham dự Hội nghị có mặt đầy đủ, quan tâm lắng nghe kiến thức truyền tải từ giảng viên, chia sẻ của viên chức Trung tâm có kinh nghiệm trong việc giải quyết các vụ việc TGPL. Các ý kiến, đề xuất của các đại biểu tham dự Hội nghị là cơ sở để Trung tâm TVPL&TGPL số 2 thuộc Hội Luật gia tỉnh Lào Cai nghiên cứu, tiếp thu trong công tác TGPL, đề xuất các cấp, các ngành Trung ương, địa phương, Nhà tài trợ Dự án. Đây cũng là cơ hội để người dân, trong đó có người được TGPL, người thân thích của người được TGPL, người bị ảnh hưởng bởi thiên tai, dịch bệnh trong đó có dịch bênh Covid hiểu về chính sách pháp luật về TGPL miễn phí; tiếp cận về các quy định của pháp luật đất đai.
[1] Gồm các nội dung cơ bản sau:
- Nội dung cơ bản về pháp luật trợ giúp pháp lý: Vị trí, vai trò, chức năng của pháp luật trợ giúp pháp lý; Người được trợ giúp pháp lý, quyền và nghĩa vụ; Giấy tờ chứng minh là người được trợ giúp pháp lý; Trình tự, thủ tục yêu cầu trợ giúp pháp lý; Tổ chức, người thực hiện trợ giúp pháp lý.
- Kỹ năng tiếp cận, phối hợp, thông tin về trợ giúp pháp lý: Mục đích, đối tượng; Tiếp cận nắm bắt nội dung pháp luật về trợ giúp pháp lý - Nhận diện người có nhu cầu yêu cầu trợ giúp pháp lý. Phương thức tiếp cận TGPL; Trách nhiệm giới thiệu, thông tin về trợ giúp pháp lý tại cơ sở.
[2] Gồm các nội dung sau:
- Kết hôn: Điều kiện kết hôn, đăng ký kết hôn, các trường hợp cấm kết hôn.
- Quan hệ vợ chồng: Quyền và nghĩa vụ của vợ chồng, tài sản chung, tài sản riêng.
- Quan hệ cha mẹ và con: Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con, quyền và nghĩa vụ của con đối với cha mẹ, cấp dưỡng.
- Quan hệ giữa các thành viên khác trong gia đình: Ông bà, anh chị em.
- Bạo lực gia đình: Phòng, chống bạo lực gia đình, các biện pháp xử lý.
- Các thủ tục hành chính liên quan….